در امر اقامه ي فريضه ي ارزشمند نماز، موضوع ترغيب و تشويق به نماز و توصيه ي به آن منحصر به فرزندان نمي گردد، بلكه كليه ي افرادي را كه به نحوي ارتباط نزديكي با ما داشته، يا از ما حرف شنوي دارند، شامل مي شود و اين روش و سيره ي پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) و پيشوايان معصوم ما بوده است.

به عنوان نمونه چند مورد از روش اهل بيت را متذكر مي گرديم.

- اميرمؤمنان (عليه السلام) علاوه بر اينكه پيوسته فرزندان خويش را به نماز توصيه مي فرمودند تا همواره نماز را به عنوان يك مسأله ي حساس و مهم مورد توجه و عنايت خاص قرار دهند، هر گاه فردي را به عنوان استاندار به منطقه اي اعزام مي نمودند، امر نماز را به عنوان محور اساسي كار او مطرح مي ساختند. براي نمونه، وقتي كه اميرمؤمنان (عليه السلام) محمد بن ابي بكر را والي مصر مي فرمايد، در متن حكمي كه براي او مي نويسد و از او مي خواهد كه آن حكم را براي مردم بخواند و به مضامين آن، هم خود عمل نمايد و هم از ديگران بخواهد كه به آن عمل نمايند، مي فرمايند:

و انظر الي صلاتك كيف هي. «در نمازت دقت نما، ببين چگونه است.»

يعني اي استاندار من! فقط در انديشه ي انبوهي از كارهاي عمراني و اقتصادي و امنيتي منطقه ي خود مباش! بلكه نمازت را هم در مد نظر داشته باش.

آن گاه اميرمؤمنان (عليه السلام) شيوه ي برخورد پيامبر (صلي الله عليه و آله) با نماز را اين گونه توصيف



[ صفحه 103]



مي فرمايند:

فان رسول الله كان اتم الناس صلوة و احقهم عملاً بها.

«اي محمد بدان كه پيامبر اكرم نمازش از همه ي مردم تمام تر بود و حق نماز را بهتر از ديگران اداء مي فرمود.»

آن گاه اميرمؤمنان منشور جاودانه اي را در مورد نماز بيان مي فرمايد. جمله اي كوتاه، ولي حاوي يك دنيا درس و سازندگي و سرمشقي براي همه ي مسلمانان، بويژه واليان و حاكمان اسلامي. حضرت مي فرمايد:

و اعلم ان كل شي ء من عملك تبع لصلاتك «بدان هر يك از كارهاي تو تابع نماز توست و در رابطه با نماز تو معنا پيدا مي كند.»

جامعه ي اسلامي، بويژه كارگزاران حكومت اسلامي بايد مراقب باشند كه نكند عمل زده شوند! نكند اشتغالات و درگيري در كارهاي اجرايي آنها را از توجه به نماز باز دارد! يا خداي ناخواسته چنين بينديشند كه انجام امور اجرايي و اشتغالات روزمره مهم تر و يا خداپسندانه تر از نماز است! و بر اثر چنين بينشي، نسبت به فريضه ي بزرگ نماز بي توجهي و كم لطفي روا دارند. در اين صورت، فمن ضيع الصلاة فانه لغيرها اضيع . [1] .

«هر كس نمازش را ضايع سازد، قهراً كارهاي ديگر را ضايعتر خواهد ساخت.» كسي كه به نماز اهميت ندهد، به بيت المال نيز اهميت نخواهد داد و كسي كه از نماز و خدا ببرد و حق خدا را نپردازد و مراعات نكند، طبيعي است كه حق مردم را رعايت نكند.

- امام كاظم (عليه السلام) به علي بن يقطين كه از شيعيان او و وزير هارون الرشيد خليفه ي مقتدر عباسي است، پس از اينكه از او مي خواهد ياران و همكارانش را امر نمايد كه مراقب زبانهاي خود باشند و خصومت در دين را رها سازند و در عبادت خدا جهاد و تلاش كنند، مي فرمايد:



[ صفحه 104]



و اذا قام احدهم في صلاة فريضةٍ فليحسن صلاته و ليتمّ ركوعه و سجوده و لايشغل قلبه بشي ء من امور الدنيا . [2] .

«به يارانت بگو هنگامي كه در پيشگاه خدا براي اقامه ي نماز واجب مي ايستند، نمازشان را بخوبي به جاي آورند و ركوع و سجودشان را كامل انجام دهند و مراقبت نمايند كه هنگام نماز قلبشان به امور دنيا متمايل و مشتاق نباشد.»

- اميرمؤمنان (عليه السلام) به اصحابش مي فرمايند:

تعاهدوا امر الصلاة و حافظوا عليها «اي ياران من نسبت به فريضه ي نماز تعهد داشته، در برپايي آن مراقبت نماييد.». و استكثروا منها و تقربوا بها . [3] .

«هر چه مي توانيد بيشتر نماز بخوانيد و به وسيله ي آن به خدا نزديك گرديد». فانها كانت [عَلَي المُؤمِنينَ كِتاباً مُّوقُوتاً] [4] .

«زيرا نماز يك واجب، با وقت مشخص است كه بر مؤمنان واجب شده است.»

آن گاه امام مي فرمايد: آيا جواب اهل آتش را نشنيده ايد، آن وقتي كه از آنها سؤال مي شود كه چه چيز موجب سقوط شما در دوزخ گرديد؟ (ما سَلَكَكُم في سَقَرَ)، اولين پاسخ آنها اين است كه ما از نمازگزاران نبوديم. (قالوا لَم نَكُ مِنَ الْمُصَلّينَ.) [5] [6] .