نكته ي بسيار مهمي كه در نماز و ساير عبادات بايد به آن توجه داشت، تشخيص ريا از غير رياست. عدم توجه به اين مطلب در برخي موارد ما را دچار عمل ريايي مي كند و در موارد بيشتري، از انجام اعمال صالح به بهانه ي ريايي بودن باز مي دارد، و اين نوعي ديگر از وسوسه هاي شيطان است. بنابراين عدم حضور در نماز جماعت و يا ترك ساير امور عبادي به شائبه ي رياكاري، عمل صحيحي نيست. بديهي است صرف تظاهر و نشان دادن انجام عمل صالح، ريا نيست.

امام صادق (عليه السلام) در حديثي مي فرمايد:

و لايكون الرجل مرائياً باظهار عمل صالح

بلكه شايسته و لازم است براي تشويق ديگران، اعمال صالح در جامعه، به طور علني انجام پذيرد.

مرز ريا و غير ريا، قصد اظهار عمل و اظهار خود است، ترويج عمل و تبليغ خود است، ساخت مسجد و تبليغ آن و جمع كردن مردم به اين نيت كه مسجد سازي معمول گردد و يا اينكه اعلام شود فلاني مسجد ساخته است! تشخيص هم به عهده ي خود انسان است. تفاوت ريا و غير ريا در اينجاست! قطعاً، انجام علني فريضه اي از فرائض الهي، بدون انگيزه ي خودنمايي، دعوت به آن است و ريا نيست.حضور در نماز جماعت ريا نيست، بلكه شكوه اسلام است.

در فرائض الهي نبايد پرده پوشي نماييم ، زيرا آنها شعائر دين و نشانه هاي اسلام هستند. چه اشكالي دارد هنگامي كه قصد نماز جمعه را داريد ضمن مطلع ساختن



[ صفحه 84]



فرزندان يا همسايگان خود، از آنها براي آمدن به نماز جمعه دعوت كنيد. و يا چنانچه افرادي خمس و زكات مي پردازند، ديگران نيز مشاهده نمايند و آنها نيز تشويق شوند. بايد شعائر اسلامي و عمل به دستورهاي الهي در جامعه به چشم بخورد.

پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) طي حديث بسيار ارزشمندي مي فرمايد:

اذا اتي الشيطان احدكم و هو في صلاته فقال انك مرائي فليطل صلاته [1] .

«هنگامي كه يكي از شما در حال نماز است و شيطان در آن حال به سراغ او آمد و به او گفت كه تو ريا كار هستي، او بايد نمازش را طولاني نمايد.»

به هر صورت بايد دقت نمود و شبكه هاي مختلف صيادي شيطان را شناخت. شيطان گاهي به شيوه ي برخورد خشن، ابوجهل وار به جنگ نماز مي آيد. و گاهي در شكل فيلمهاي مبتذل و گاهي نيز از راه فرهنگ نماز به جنگ نماز مي شتابد. مي گويد اي نمازگزار، مگر ريا كاري زشت و ناپسند نيست؟ پس بهتر است نمازت را در داخل خانه بخواني، آيا به مسجد مي روي كه مردم تو را ببينند؟ خودنمايي كني تا مردم بگويند فلان كس آدم مؤمني است؟!

وقتي كه از بسياري سؤال مي شود چرا در مسجد حضور پيدا نمي كنند و يا در نماز جمعه شركت ندارند؟ همين مطالب را مطرح مي نمايند. ديگران در ذهنشان اين گونه القاء كرده اند كه:

«مگر بندگي خدا به اين است كه انسان فقط به مسجد برود. مگر بندگي خدا به اين است كه من خودم را در مابين مردم مطرح كنم كه نمازگزارم و متعهدم. من در داخل خانه نمازم را مي خوانم، جايي كه من باشم و خداي خودم، با او خلوت مي كنم، من رياكار نيستم و رياكار تربيت نشده ام و نمي خواهم زياد خودم را در ميان مردم مؤمن و نمازگزار و ... معرفي كنم و جا بزنم. ما اهل اين كارها نيستيم!»

اين همان شبكه ي صيدي است كه شيطان گسترده است و پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) در اين حديث شريف به آن عنايت دارد و مي فرمايد: همان نمازي را كه شيطان



[ صفحه 85]



مي گويد، قطعش كن و يا سريعتر تمامش كن، الان ديگران تو را مي بينند و اين ريا و خودنمايي است، تو بدان كه شيطان تو را وسوسه مي كند، فريب او را مخور! نمازت را طولاني تر نما.

روشن است كه يكي از مصاديق مبارزه ي با شيطان همين جاست. متأسفانه گاهي اين ترفند شيطان توسط دوستان و اقوام القاء مي گردد و آنها نمي دانند و توجه ندارند كه خود اسير دام شيطانند و پايشان در تورهاي رنگارنگ شيطان دچار آمده و راه حركت بر آنها بسته شده است.