در فرهنگ اسلامي تعيين كردن و مشخص نمودن تركيبهاي عبادتي با شارع مقدس است و كسي جز او حق چنين عملي را ندارد، مثلاً كسي اجازه ندارد عبادتي را بسازد و يا ورد و دعايي را پديد آورد، زيرا چنانچه شخصي اينها را به عنوان دستورالعمل هاي عبادتي مطرح كند، قطعاً از مصاديق روشن بدعت و تشريع است كه كار حرامي است و نتيجه اي جز انحراف ديگران به دنبال ندارد. زيرا امور عبادي را همان گونه كه از طرف شارع مقدس بيان شده است بايد انجام داد، نه كمتر و نه بيشتر.

در اينجا لازم است به دو مطلب اشاره اي داشته باشيم.

مطلب اول: بجز نماز، تركيبهاي عبادتي ديگري هم وجود دارد كه از طرف شارع مقدس براي قرب به خدا بيان شده است، مانند دعاهاي ويژه كه خواندن آنها در زمان و يا مكان معيني وارد شده است.

مطلب دوم، تركيبهاي عبادتي ساخته شده توسط افراد، در صورتي بدعت و خلاف است كه اين عمل را به شارع نسبت دهند، ولي چنانچه شخصي دعاي خاصي مي خواند و يا به نحو خاصي دعا مي خواند و يا استغفار مي كند، اما مدعي نيست كه اين دعا و يا اين ذكر و يا اين تعداد صلوات در اين ساعت از روز يا در اين مكان خاص، از جانب شارع وارد شده است، چون اصل موضوع كه عبارت از استغفار، يا ذكر و يا... باشد مطلوب خداست، در اين صورت عمل او بدعت و تشريع نيست.

به هر صورت به اين نتيجه رسيديم كه در مجموعه ي تركيبهاي تقربي و عبادتي،



[ صفحه 33]



تركيبي مورد قبول است كه شارع مقدس بيان فرموده باشد و در مجموعه ي تركيب هاي مورد قبول، هيچ تركيبي بهتر و برتر از نماز نيست و بقيه ي تركيبها مي توانند زمينه اي مناسب براي نماز و مكمل آن باشند.

آري، آنچه زيبايي و حسن و خير است، در نماز است. نماز، وسيله اي است براي رسيدن به كرامات انساني و موجب مي گردد كه بسياري از كارهاي خير به دست انسان نمازگزار جاري گردد.

چنانچه انسان به مكتب نماز وارد شود و خود را در مسير اين معراج الهي قرار دهد، آنچنان بالا مي رود كه غير از خدا را نمي بيند و آن گاه كه انسان غير از خدا را نبيند و نشناسد و تنها او را عبادت و پرستش كند، خدا نيز دست او را مي گيرد و توانايي هاي فراواني به او مي بخشد.

در حديث شريف قدسي داريم كه خداوند متعال مي فرمايد:

عبدي اطعني حتي اجعلك مِثلي

«بنده ي من، مرا اطاعت كن تا تو را همانند خود سازم»

آري، پرستش و بندگي خدا موجب مي گردد كه خداوند دست و زبان و چشم و گوش بنده ي خود را توانمند سازد، او با نور خدا نگاه مي كند، [1] آن گاه آنچه او مي گويد و مي شنود و درك مي كند و مي بيند، ديگران قادر بر آن نيستند!

اينها همه در عبوديت و بندگي خداست و بهترين و عالي ترين و مطمئن ترين وسيله براي پيمودن اين راه، نماز است.

نماز داراي شرايط، انسان را به جايگاهي مي رساند كه انديشه ي بشري از درك آن ناتوان است.