با انجام سجده دوم، ركعت اوّل نماز به پايان مي رسد. نمازگزار برمي خيزد و در حال برخاستن مي گويد: «بِحَولِ اللهِ وَ قُوَّتِهِ اَقوُمُ وَاَقْعُدُ»: با حول و قوه ي خدا برمي خيزم و مي نشينم.

با گفتن اين ذكر، نمازگزار توجّه مي كند كه تمام نيروها كه باعث فعل و انفعال هاي جهان است، از خدا سرچشمه مي گيرد و اوست كه هر آن به موجودات، وجود و نيرو مي بخشد.

در اين حال تمام نيروها و قدرت هائي كه در جهت مخالف راه حق قرار گرفته و يا مي گيرند در نظرش كوچك و حقير مي نمايد و روحش با توجّه به نيروي الهي قوت و قدرت مي گيرد و فعال و با نشاط مي گردد و آماده ي تلاش و مجاهدت در راه خدا مي شود تا نيروهاي كسب شده از خدا را فقط در راه او بكار اندازد.

در ضمن گفتن اين ذكر، نمازگزار توجّه پيدا مي كند كه خداوند نيروي فعّاليّت را در اختيار انسان مي گذارد و اين انسان است كه از آن بخوبي يا به بدي استفاده مي كند. و در اين حال از خود مي پرسد كه آيا اين نيروها را در راه خلاف حق بكار نبرده است؟ توانائي هاي روحي و جسمي خود را كه خدايش عنايت فرموده صرف گناه و معصيت ننموده است؟ و اگر متوجّه شود كه گناهي از او سر زده بشدت شرمسار مي گردد و پشيمان مي شود و تصميم مي گيرد كه هرچه زودتر آن را جبران نمايد. چرا كه نافرماني دستورات الهي با وسائلي كه خودش



[ صفحه 44]



در اختيار ما نهاده است، بسيار شرم آور است.

ركعت دوم هم شبيه ركعت اول، حمد و سوره دارد با اين تفاوت كه در آغاز تكبيرةالاحرام ندارد ولي در آخر قنوت دارد.