در آستانه ي ورود به نماز، نيّت بايد كرد و نيّت از اجزاي اصلي و به اصطلاح از اركان نماز است و بدون آن نماز و عبادت هاي ديگر درست نيست.

مقصود از نيّت آن است كه بدانيم چه مي كنيم و به چه منظوري به اين كار اقدام مي نماييم، اين عمل علاوه بر اين كه نماز را از حال يك كار عادي بيرون آورده و عملي آگاهانه و از روي بصيرت قرار مي دهد، امري است براي آموزش اين معني كه مسلمان پيش از هركار بايد طرح كلي آن را در نظر آورده و برنامه ي عمل خود را بداند، اين آموزش بايد در تمام كارهاي وي به مرحله ي اجرا در آيد، يعني هيچ كاري را بدون طرح و برنامه آغاز نكند و پيش از ورود به كارها با دوربيني و دورانديشي عاقبت آن را ملاحظه نمايد و در آستانه ي شروع هر كاري از خود بپرسد چه مي كنم؟ چرا اين كار را انجام مي دهم؟

اگر كسي موفق گردد كه هركاري را مطابق وظيفه و براي خدا انجام دهد در اين صورت كليه ي اعمالش عبادت و عباداتش متّصل به هم خواهد بود، اين سعادتي است كه نصيب هركسي نمي شود.

نيّت نماز چيست؟ نيّت آن است كه نمازگزار بداند كه در چه جايگاهي ايستاده و با چه كسي آغاز سخن مي كند، تا خود را آماده نمايد. زيرا ورود غافلان به مجلس انس پروردگاري ممنوع است و قبولي نماز بسته به حضور قلب و توجّه كامل به معبود است؛ آنان كه بصيرتي ندارند از عبادت بهره اي



[ صفحه 25]



نمي برند، بلكه مانند حيواني چشم بسته راهي را بشكل دايره مي پيمايند و هنگام غروب خود را در همان جا مي يابند كه صبح بودند، يعني بجاي راهپيمائي فقط دايره وار دور مي زنند. آري عبادتي كه با هوشياري انجام نگيرد راهي به سوي ملكوت نمي گشايد.



تا نگردي آشنا، زين پرده، رمزي نشنوي

گوش نامحرم نباشد، جاي پيغام سروش



نيّت بايد چنان خالصانه باشد كه انسان همه چيز را به جز خدا فراموش كند، حتّي خود را نيز از ياد ببرد چرا كه خودپرستي با خداپرستي سازگار نيست. شاعر چه خوب گفته است:



حجاب چهره ي جان مي شود غبار تنم

خوش آن دمي كه از اين چهره، پرده برفكنم



چنين قفس نه سزاي چو من خوش الحان است

روم به روضه رضوان كه مرغ آن چمنم



پس از نيّت، نمازگزار با تصميم قاطع مي گويد «الله اكبر» خدا بزرگتر از همه چيز است و بزرگتر از آن است كه به وصف درآيد.

اين تكبير [1] را «تكبيرة الاحرام» گويند؛ زيرا نمازگزار كارهاي غير از نماز را با گفتن اين تكبير، برخود حرام مي سازد تا آن گاه كه از نماز فراغت يابد، در حين گفتن تكبيرةالاحرام دو دست را تا مقابل گوش ها بالا مي آورد، گوئي هر نوع عمل و فكري را جز ياد خدا پشت سر مي اندازد و پشت به دنيا و مافيها



[ صفحه 26]



مي كند و به سوي مبداء جهان آفرينش روي مي آورد و به زبان حال مي گويد:



در خانه دل، ما را جز يار نمي گنجد

چون خلوت يار اينجاست، اغيار نمي گنجد



اسرار دل پاكان، با پاكدلان گوئيد

كاندر دل نامحرم، اسرار نمي گنجد



گر عاشق دلداري با غير چه دل داري؟

كانجا كه بود اغيار، دلدار نمي گنجد