بِسْمِ َاللهِ الرَّحْمنِ الرَّحيْمِ

نماز، مقدّماتي دارد كه مي توان آنها را پيش آهنگ هاي نماز ناميد و هركدام از آنها رمزي است براي مطالبي مهم، كه به ترتيب بيان مي كنيم:

1 - طهارت: نمازگزار بايد وضو بسازد و يا غسل كند و اين عمل همراه با نيّت است به اين طريق كه: من براي نزديك شدن به ساحت مقدّس پروردگاري، دست و روي خود (يا تمام بدن را به هنگام غسل) مي شويم.

اين عمل رمزي است از شست و شو دادن و پاك ساختن قلب از شرك و كفر و هرگونه آلايش روحي، يعني بازگشتي است به سوي توحيد خالص، تا همه كار و همه چيز براي خدا باشد.

پيش ازشروع وضو مي گوييم: پروردگارا! مرا از توبه كاران و پاكيزگان قرار ده [1] و بهنگام استنشاق (آب گرفتن به بيني) مي گوييم: خدايا بوي بهشت را بر من حرام مگردان. و همراه با شستن صورت عاجزانه از درگاه الهي مسئلت مي داريم كه در روز جزا، روي ما را سفيد گرداند و ما را در زمره ي روسياهان قرار



[ صفحه 12]



ندهد. و بهنگام شستن دست ها درخواست مي كنيم كه نامه ي عمل ما را در دست راست ما قرار دهد نه در دست چپ، و وقتي كه آهنگ مسح سر مي كنيم و به اين منظور دست بر سر مي نهيم عرضه ميداريم: «پروردگارا! مرا با رحمتت فروپوشان و عفو و بخششت را از فرق تا به قدم شامل حال من گردان».

ناگفته پيداست كه اگر در حين وضو، چنين توجهي به سوي عالم معنا حاصل شود و انسان به زبان حال و قال عاجزانه درخواست كند كه مرحمت پروردگاري او را در ميان گيرد و باران رحمت الهي بر وي ببارد، چه حالي پيدا مي شود و چه عمل لذّت بخشي انجام مي گيرد.

آخرين عمل وضو مسح پاهاست كه در آن حال آرزو مي كنيم كه پاهاي ما در راه خدا استوار باشد و در زمره ي مؤمنان ثابت قدم به شمار آييم.

منظور از طهارت، پاكي روان است از تمام خطاها و توجّه دادن قلب به خداست و به همين جهت است كه اين عمل بدون نيّت درست نيست و اگر آب ميسر نباشد براي تأمين اين منظور، وضو و غسل را با اشاره انجام مي دهيم يعني تيمم مي كنيم تا جنبه معنوي طهارت با نگرفتن وضو (يا نكردن غسل) فوت نشود.

2 - پاكيزگي: پيشاهنگ دوم نماز پاكي بدن و لباس است از هرگونه پليدي، كه مي توان آنرا پاكسازي شخصي ناميد.

نمازگزاري كه مي خواهد به بارگاه پرشكوه پروردگار راه يابد لازم است كه لباس و بدن را پاك و پاكيزه سازد، [2] چرا كه حضور خداوندي جاي پاكان



[ صفحه 13]



است.

پاكي و پاكيزگي بدن و لباس اشاره اي است به پاك ساختن نفس از رذائل اخلاقي، مانند بخل، كينه، حسد، بدخواهي، بدبيني، يأس و نوميدي و بالاتر از همه خودپرستي است.

قلبي كه با آفريدگار جهان به راز و نياز مشغول مي شود بايد از آلايش ها پاك باشد وگرنه درخواستش به اجابت نخواهد رسيد و راز و نيازش پذيرفته نخواهد شد؛ [3] آري كسي كه پيكر و لباس خود را آب مي كشد و ظاهر خود را پاك مي سازد ولي باطنش به صدها رذيله ي اخلاقي آلوده است، معني پاك ساختن را درك نكرده است و نمازش مجموعه حركاتي بيش نيست. بنابر اين نمازگزار خواهد كوشيد كه در هر باري كه اين عبادت بزرگ را بجا مي آورد، پاك تر از مرتبه پيش باشد چنانكه گوئي در هر نمازي يك بار شست وشوي كامل انجام مي دهد و روح خود را پاكيزه تر از مرحله پيش مي سازد.

3 - پوشش پيكر: سومين پيشآهنگ نمازآن است كه زن، تمام بدن خود را بجز صورت و دست و روي پاها بپوشاند و مرد بين ناف و زانوها را مستور دارد [4] اين عمل سمبل مطلب بسيار عميقي است: مي دانيم كه يكي از غرايز نيرومند انسان، غريزه و ميل جنسي است كه عدم اعتدال در ارضاي آن باعث انحراف ها و زشتكاريهاي بسياري مي شود.

نمازگزار بايد با پوشاندن نواحي تحريك آميز بدن متوجّه باشد كه تمايلات و افكار شهواني بايد در حال نماز به يك سو نهاده شود و كلاً فراموش گردد، چرا



[ صفحه 14]



كه بارگاه انس خداوندي و خلوتگه راز و نياز با اينگونه آلايش ها نمي سازد. آري زن با پوشانيدن پيكر، حالت رسمي خود را باز مي يابد و از شكل عروسك و وسيله شهوتراني، به شكل انساني مصمم، آماده ي انجام وظيفه مي شود و موقع نماز از هرگونه تمايل شهواني به دور است، همچنين است مرد كه با پوشانيدن بين ناف و زانو شهوات و هوسراني ها را فراموش مي كند و با قلبي بي آلايش به پيشگاه آفريدگار جهان مي شتابد.

پوشانيدن بدن در نماز به شكلي كه ذكر شد در حقيقت اشاره به حفظ عفّت و بركناري كامل از ارتباطات نامشروع جنسي است [5] .

4- رو به قبله بودن: چهارمين پيشآهنگ نمازآن است كه نمازگزار رو به سوي خانه خدا كند؛ خانه اي كه نخستين پرستشگاه بشر است، [6] خانه اي كه به دست حضرت ابراهيم قهرمان توحيد و پيامبر بت شكن، بنا شده و به دست پيامبر اسلام(ص) از بت ها پاكسازي گرديده است و زادگاه ابرمرد اسلام، علي(ع) مي باشد. [7] .

رو به سوي خانه كعبه نمودن رمزآن است كه اعمال مسلمان بايد در زندگي جهت معيني داشته باشد تا مسير فعّاليّت ها تعيين گردد. آري با اين عمل هدف و جهت انسان معلوم مي گردد كه او رو به سوي خدا دارد و زيربناي تمام اعمال و افكارش هدايت پروردگاري است. [8] .



[ صفحه 15]



نمازگزار نه پول پرست است و نه جاه پرست... و بالاخره خودپرست هم نيست، بلكه فقط خداپرست است و جهت فعّاليّت هاي او فقط طلب خوشنودي پروردگار است.

نمازگزار به زبان حال مي گويد كه نه فقط عبادت من، بلكه مرگ و زندگي من نيز براي خداست [9] .

با توجّه به اين قسمت از آيه قرآن، چنان انقلابي در روح هر انسان پديد مي آيد كه خود را فراموش مي كند و به جز خدا نمي بيند، پروردگارا بحق قرآن و آورنده ي آن از اين حالات خوش براي ما نيز نصيبي مرحمت فرما.

5 - وقت نماز: پنجمين پيش آهنگ نماز آن است كه اين عبادت در اوقات تعيين شده بجاي آورده شود و آن رمز نظم و ترتيب و متعهد بودن مسلمانان به رعايت وقت است. يعني نمازگزار بايد ارزش لحظات عمر را بداند و توجّه داشته باشد كه پروردگار به آن سوگند ياد كرده است [10] و در كارهاي خود منظّم باشد هم چنان كه علي(ع) در وصيّت خود به آن اشاره فرموده است [11] و صحيح الوقت باشد و پيوسته به عهد خود (حتي در مورد وقت) وفا كند؛ زيرا پيمان،



[ صفحه 16]



مسئوليت معنوي دارد [12] .

6 - مكان نمازگزار: مكان نماز و لباسي كه برتن نمازگزار است بايد غصبي نباشد به طوري كه اگر فقط يك تار نخ از مال ديگري در لباس انسان و يا مثلا يك سانتيمتر مربّع محلّ غصبي در مكان نمازگزار باشد، نماز باطل است، و اين نكته اشاره به آن است كه نمازگزار به حقوق انسان هاي ديگر احترام فراوان قائل است و حاضر نيست كه كمترين مقداري از آن را غصب كند و سمبل آن است كه مسلمان در آستانه ي اين راز و نياز مقدّس به دقّت بينديشد كه آيا حقّي بگردن او نيست و يا حقّي از كسي ضايع ننموده است؟ و اگر حقّي بر گردن دارد، بعد از نماز در اداي آن بكوشد.

با اين مقدّمات انسان آماده نماز مي شود و در حال پاكي جسم و روح و تصميم بر پاكسازي كامل وجود و مراعات نظم در زندگي و تعيين هدف مقدّس و جهت نوراني در مسير زندگاني در آستانه ي بار يافتن به بارگاه الهي قرار مي گيرد. [13] .



[ صفحه 17]