با توجه به دگرگوني هايي كه در جوامع (بخصوص جوامع توسعه نيافته) بوجود مي آيد، تعميم ساختاري داراي اهميت خاصي است. تعميم



[ صفحه 132]



ساختاري زمينه بروز توسعه اجتماعي را بوجود مي آورد. تعميم ساختاري داراي چهار بعد مي باشد. شكل (18)



شكل (18) ابعاد تعميم ساختاري



الف . ارتقاء انطباقي : نماز مي تواند با تأثير بر خرده نظامهاي جامعه آنها را وادار به بيشترين جذب، استقلال و آفرينش نموده؛ طوري كه بهترين راه حل مشكل را از خود نشان داده و قدرت انطباقي بالايي نسبت به محيط از خود نشان دهند. تحت تأثير فرهنگ نماز، نظام شخصيتي نمازگزار قابليت يادگيري و حل مسأله بيشتري را دارا بوده، ساير خرده نظام هاي موجود در جامعه بيشترين كسب انرژي، توليد و ذخيره سازي و توزيع را از خود نشان مي دهند. اين امر خود امكان تغييرات مطلوب و منظم اجتماعي را فراهم مي سازد.

ب . فرديت : نماز مي تواند باعث حفظ كرامت، رضايت و هويت فردي فرد را در جامعه فراهم سازد؛ در واقع فرد نمازگزار بصورت فرد نقّاد و سازنده در جمع حركت مي كند.

ج . ادخال : نماز جماعت باعث ارتباط افراد و گروه ها و داخل شدن گروه ها در يكديگر و ايجاد اجتماع جامعه اي مي گردد. اين امر باعث مهم شدن هويت جامعه اي نسبت به هويت هاي كوچكتر مانند هويت هاي خانوادگي، محله اي، قومي، قبيله اي و زباني مي شود. اهميت هويت



[ صفحه 133]



جامعه اي هم باعث بسط اعتماد اجتماعي شده و تعاملات اجتماعي را روان و با سوگيري عام گرايانه جريان يافته و هم باعث تقويت جامعه در مقابل محيط بيروني (شرايط بين المللي) مي گردد.

د . تعميم ارزشي : با توجه به وجود گروه هاي متعدد و خرده فرهنگ هاي موجود در جامعه، لازم مي آيد تعدادي از ارزش هاي اجتماعي تعميم يافته، در عين حال متعالي باشند. نماز به خوبي مي تواند اينگونه ارزش هاي متعالي را براي پوشش خرده فرهنگ هاي متعدد در جامعه ارائه داده و وفاق اجتماعي را در سطح جامعه كل فراهم آورده، باعث حفظ آن جامعه مي گردد.