شيخ الرئيس ابي علي حسين بن عبدالله بن سينا از فلاسفه بزرگ شيعه است كه از نبوغ فكري او همين بس كه كتاب قانون در طب و شفا در فلسفه و حكمت را در ابتداي جواني نوشته و تا به امروز بعد از چند قرن هنوز مورد استفاده بزرگترين انديشمندان غرب و شرق مي باشد. در بعد ديني و جنبه معنوي زندگي و حيات پربركت او نقل است كه هرگاه مشكل



[ صفحه 279]



و معضلي در مسائل علمي برايش پيش مي آمد به مسجد جامع شهر رفته و دو ركعت نماز به جا مي آورد و آن مشكل علمي براي او حل مي شد. توجه به نماز و عبادت و اهتمام اين فيلسوف بزرگ به خداوند و ضعيف بودن نفس انساني در آثار و تأليفات او به خوبي نمايان است.

اگر خواسته باشيم به جنبه معنوي حيات ايشان آگاه گرديم بهترين راه مطالعه نمط هشتم و نهم خصوصا نمط نهم «اشارات و تنبيهات» مي باشد كه به گوشه اي از بيانات او اشاره مي شود:

«چون انسان به گونه اي خلق نشد كه بتواند كارها را مستقلا انجام دهد مگر با كمك ديگران از اين رو بايد ميان مردم داد و ستد و عدالت باشد و شريعتي كه به وسيله ي يك شارع آورده شده حافظ آن عدالت باشد و شارع بايد به گونه اي باشد كه تنها او شايسته ي اطاعت باشد. بنابراين شناخت شارع (خداوند) واجب است. و با معرفت و شناخت بايد عاملي همراه باشد كه شناخت را حفظ كند و نگذارد فراموش شود. از اين رو عبادت كه يادآور معبود است فرض و واجب گرديد. و تكرار اين عبادت بر مردم فرض گرديد تا ياد خداوند با تكرار حفظ شود.

پس به آنان كه در انجام كارها به چنين روشي خو گرفته اند علاوه بر فايده ي بزرگ دنيوي، پاداش گرانقدري در آخرت داده خواهد شد. آنگاه براي كساني كه مطابق شريعت عمل مي كنند منفعتي كه خاص آنان است در آنچه كه روي آنان به سوي آن است افزوده شده است.

پس بنگر كه بدين خاطر و بدين نعمت و رحمت تا آستان حق را ملاحظه كني كه عجايب آن تو را خيره سازد.



[ صفحه 280]



پس بپا دار شرع را و توجه خود را به سوي حق مستقيم دار» [1] .

بنابراين از ديدگاه بوعلي سينا از حيث منطقي و عقلي معرفت و عبادت خداوند واجب و لازم است و براي استمرار و حفظ معرفت عباداتي چون نماز و روزه و غيره بر بندگان واجب گرديده است.