اين وصف يكي از مذموم ترين اوصاف بشري است و در اعراض و روي گرداني خدا از بنده، وجود همين صفت در انسان كافي است. در چندين آيه از آيات الهي خداوند اين صفت را نكوهش نموده است. در آيه اي مي فرمايند:

ساصرف عن آياتي الذين يتكبرون في الارض بغير الحق. «به زودي مردمي كه بدون علت در زمين تكبر مي ورزند از آيات خود دور سازيم» [1] .

و در آيه ديگر مي فرمايند:

كذلك يطبع الله علي كل قلب متكبر جبار. «همچنين خداوند مهر زند بر دل هر متكبر جبار» [2] .

يعني همه قلب و دل او را مهر زند كه هيچ شناخت و معرفت قلبي



[ صفحه 93]



نداشته باشد.

و در آيه 23 سوره مباركه نحل فرمود:

انه لا يحب المستكبرين. «همانا خداوند انسانهاي مغرور و مستكبر را دوست ندارد».

و نيز در آيه 60 سوره مباركه غافر مي فرمايند:

«هر كه از بندگانم كبر ورزد به زودي او را داخل جهنم نمائيم».

و همچنين در كلمات معصومين عليهم السلام و در روايات، ذم بسياري از اين صفت شده است.

نبي بزرگوار اسلام صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند:

لا يدخل الجنة من كان في قلبه مثقال حبة من خردل من كبر.

«كسي كه به اندازه يك دانه خردل غرور در دل داشته باشد وارد بهشت نمي شود» [3] .

فيض كاشاني از امام باقر عليه السلام روايت مي كند كه فرمودند: «در دوزخ بياباني است به نام سقر كه ويژه ي متكبران است از زيادي گرمي خود به خداي متعال شكايت مي كند و دستور مي خواهد تا نفسي برآرد چون نفس كشد همه دوزخ را بسوزاند» [4] .

خلاصه اينكه مرض كبر از بزرگترين امراض رواني است و از اعظم رذائل اخلاقي است كه بسياري از افراد خواص و عوام به آن مبتلايند.



[ صفحه 94]



مرحوم نراقي در كتاب ارزشمند معراج السعاده در اين باب مي فرمايند:

«بسي بزرگان ايام كه به اين صفت گرفتار دام شقاوت گشته اند اين صفت مانع مي شود كه انسان به كسب اخلاق حسنه دست يابد چون بواسطه اين صفت آدمي خود را بزرگ مي بيند و تواضع و حلم و نصيحت را نمي پذيرد» [5] .