كسي كه نماز را مزاحمي براي اعمال و كارهاي روزمره شخصي بداند از دو حال خارج نيست يا ناشي از عدم آگاهي و جاهل بودن به موقعيت



[ صفحه 91]



نماز و جايگاه آن در دين است كه تصور مي كند نماز با ساير تعاليم دين يكسان بوده و با بقيه ي احكام اسلامي فرقي ندارد و يا به خاطر ايجاد بهانه در ترك آن است كه مي خواهد آن بهانه را به عنوان دليل نمايان سازد كه هر دو جهت مردود است. بطلان تصور اول به اين است كه نماز برترين جايگاه را در دين دارا بوده و هرگز در عرض ساير احكام دين نيست. در برخي از تعابير، معصومين عليهم السلام نماز را عصاره ي دين و بلكه تمام دين به شمار آورده اند چون همه دين در نماز متجلي است.

و بطلان تصور دوم به اين است كه طبيعي است هر كس براي انجام عمل يا ترك آن سعي دارد كه دليلي داشته و انجام و ترك هر كاري را بدون علت انجام ندهد چون هيچ كاري بدون علت نيست.

البته اگر سئوال شود كه اقامه نماز كه جنبه ايجابي و عملي دارد نياز به دليل دارد ولي ترك نماز چيزي نيست كه جنبه عملي داشته باشد تا نيازمند دليل باشد؟ پاسخ ما اين است كه چون نماز حكمي است كه از بنده خواسته شده و جزء واجبات به حساب آمده اگر كسي آن را ترك نمايد بايد دليل اقامه كند نه كسي كه آن را انجام مي دهد. و امور زيادي در دين وجود دارد كه جنبه سلبي آنها و تركشان نيازمند دليل است مثل اينكه در قيامت از انسان سئوال مي شود تو كه سالم بودي چرا روزه نگرفتي؟ چرا تو كه مستطيع بودي به حج نرفتي؟ تو كه سرمايه داشتي چرا خمس و زكات ندادي؟ همه اينها جنبه سلبي دارند و ترك شان محتاج دليل است نه انجام آنها.



[ صفحه 92]



اينجاست كه افراد به بهانه ها تمسك مي جويند و تلاش دارند كه آن بهانه هاي واهي و خيالي را به عنوان دليل ترك عمل خود ارائه نمايند و حال آنكه خود مي دانند كه اينها بهانه اي بيش نيست.

معمولا عادت بشري بر اين است كه بهانه تراشي كند و تنبلي و سستي در هر كاري را توجيه نموده و اعتذار بطلبد و اين عذر و بهانه ها دليل و نشانه ي عدم تمايل يا سستي اراده اوست.