گرچه تأليفات علّامه مجلسي نوعاً در اخبار ائمه طاهرين است، ولي از موضوعاتي كه وي به مناسبت اخبار وارده در تأليفات و تصنيفات خود مورد بحث قرار داده، پيداست كه شخصاً در تمام علوم وارد بوده و از هر علمي بهره اي وافر داشته است. علّامه مجلسي از معدود عالماني است كه تنها براي دانشمندان كتاب ننوشت، بلكه عموم مردم را نيز مخاطب و مورد نظر خود قرار داد و برخلاف بسياري از همگنان خويش، به زبان فارسي نوشت تا به گفته خودش: «جميع طوائف الأنام، سيّما جمعي كه از فهم لغت عربي عاجزند از آن بهره مند گردند».

از تأليفات فارسي وي به عنوان نمونه مي توان اشاره نمود به:

حيات القلوب 3 جلد؛ حلية المتقين؛ عين الحيات؛ زادالمعاد؛ تحفة الزائر؛ جلاء العيون؛ ربيع الأسابيع؛ مقباس المصابيح (كتاب حاضر)؛ رساله اختيارات؛ رساله ديات؛ مفاتيح الغيب در استخاره؛ مناجات نامه؛ ترجمه زيارت جامعه؛ ترجمه نماز و...

و از تأليفات عربي وي نيز مي توان به عنوان نمونه اشاره نمود به:

بحارالأنوار؛ مرآة العقول؛ شرح اربعين؛ رساله اذان؛ حواشي متفرقه بر كتب اربعه.

كليه تأليفات عربي و فارسي علّامه مجلسي را مي توان بالغ بر دويست جلد به قطع



[ صفحه 33]



وزيري در چهارصد صفحه تخمين زد. و اگر اين تأليفات را با گرفتاريها، درس و بحث ها، و صدور فتوي، اجراي حدود، و كارهاي بسيار، و مسؤوليتهاي مهم مرجعيّت و مسافرتهاي مكرّر آن رادمرد عالَمِ علم و دين مقايسه كنيم، اعتراف خواهيم كرد كه جز توفيق الهي، عامل ديگري نمي تواند منشأ اين همه كارهاي طاقت فرسا باشد. [1] .

چنانچه آقا احمد كرمانشاهي در «مرآت الأحوال» پس از نقل مكاشفه مولانا محمدتقي مجلسي و دعاي او در حقّ فرزندش مي نويسد:

علّامه مجلسي در شهري چون اصفهان از طرف سلاطين صفوي شيخ الاسلام بود و جميع مرافعات و دعاوي مردم را خود شخصاً رسيدگي مي فرمود و فوت نمي شد از او نماز بر اموات و جماعات و ضيافات و عبادات و كثرت ضيافت، و مهمان شدن آن جناب به مرتبه اي بود كه اسامي ميزبان ها و ترتيب دعوت ها را مي نوشتند و چون از نماز عشا فارغ مي شد عرض مي كردند كه امشب فلان جا مهمان هستند و آن جناب را حركت مي دادند به جايي كه ميهمان بود... و به امور معاش خويش توجّهي خاص داشت و حوايج دنياي او در نهايت انضباط بود. از اين بيان روشن مي شود كه ساعات روز علّامه مجلسي منحصراً صرف تدريس و مباحثه و رسيدگي به كار مردم مي شد. و شب هنگام جهت رفع خستگي از كارهاي روزانه و آماده شدن جهت مطالعه و تهجّد به ميهماني اشخاص و حضور در مجالس و معاشرت با مردم مي پرداخته است.