رئيس محدّثان و افتخار مجتهدان، علّامه محمدباقر مجلسي در سال 1037 (يا بقولي 1038) قمري در اصفهان در خانواده علمي و روحاني متولد گرديده و پدرش، مولي محمدتقي، معروف به مجلسي اوّل، از فقيهان و بزرگان نام ور آن زمان و از شاگردان دانشمندان نامي شيعه همچون شيخ بهاءالدين عاملي (م 1030 ق) و ملا عبدالله شوشتري (م 1021 ق) و ميرداماد (1041 ق) و...بوده و نسبش به حافظ ابونعيم اصفهاني، از حافظان و بزرگان حديث مي رسد. در وجه انتساب اين خاندان جليل به «مجلسي» اقوال گوناگوني وجود دارد كه صحيح ترين آنها اين است كه: «مجلسي»، تخلص شعري مولي مقصود علي، پدر محمدتقي كه پدربزرگ مجلسي اول مي باشد، بوده و اين خاندان به همين مناسبت به «مجلسي» شهرت يافتند. چنانكه آقا احمد بن محمد بن علي بهبهاني مي گويد:

«مولي مقصود علي، عارف صاحب كمال، و مقدّس نيكو مقال است و اشعار بسيار رنگين از كلك بدايع افكارش به ظهور رسيده و در مجلس آرايي، ثاني خود نداشته، و تخلص به مجلسي مي فرموده است و لهذا اين سلسله به مجلسي مشهور شده اند». [1] .

به هرحال؛ تولد وي هم زمان با مرگ شاه عباس اول بوده، چنانكه محدث قمي در ذيل بيان احوال محمدتقي مجلسي مي گويد: «مجلسي در نجف خواب ديد و به او



[ صفحه 28]



دستور دادند كه به اصفهان حركت كند كه قريباً شاه عباس وفات خواهد يافت... مجلسي به اصفهان آمد و در مدرسه صفويه خواب خود را براي برخي از خواص خويش بيان داشت و آن خواب را جهت صفي ميرزا (شاه صفي) كه در آن ايّام در مدرسه صفويه سكونت داشت، نقل كردند و پس از چند مدّتي خبر وفات شاه عباس (جمادي الاولي 1038) به اصفهان رسيد و صفي ميرزا به جاي او به مقام سلطنت برگزيده شد».