به ولاي تو كه گر بنده ي خويشم خواني

از سر خواجگي كون و مكان برخيزم



شگفتا اين چه تفضل و عنايت است و چه جود و رحمت، كه آفريدگار بي انباز و پروردگار بي نياز، بندگان خاكسار و بي مقدار خويش را از فرط كرم رخصت داده است تا با او باب راز و نياز بگشايند و در هر وقت بي هيچ مانع و حاجبي به پيشگاه او بار يابند و با نيايش و نماز چونان قطره در درياي رحمت و مغفرت وي غرقه گردند.

او غني با لذات است و همه ممكنات بدو نيازمند، اگر جمله ي كائنات كفر ورزند و جن و انس سر از طاعت و عبادت برتابند به جلال و جبروت او آسيبي نمي رسد و به عظمت و كبريايي او خللي وارد نمي شود. اگر آن فياض مهربان لحظه اي پرتو فيض خود را از ممكنات باز گيرد، همه راهي ظلمت گاه عدم خواهند شد.

او از سر لطف و محض كرم نماز را بر مؤمنان فريضه ساخته تا با اين نردبان نور، به معراج قرب برآيند و با اين پر پرواز به ملكوت بال گشايند درين معني است كه رسول مكرم فرمود الصلات معراج المؤمن.

يعني نماز معراج مؤمن و نردبان صعود او به قاف قربت است.

اگر نماز چنان كه شريعت مقرر داشته و خداوند فرمان داده است به جاي آورده شود، روان انسان از جميع كدورت ها و تيرگي ها پاك مي شود و غبار ملال و زنگ روز مرگي از آينه روح زدوده مي گردد و مؤمن با بال نماز به عرش قرب و خلوت حضور پرواز مي كند.

اين نمازهاي پنجگانه را رسول معظم اسلام به چشمه سار گرمي تشبيه فرموده كه بر در خانه هر مسلمان جاري است و او پنج نوبت در روز دامان جان را در اين زلال رحمت مي شويد و از آلودگي ها پاك و منزه مي شود درين معني سخني از پيشواي موحدان و مقتداي عارفان امام علي عليه السلام را از نهج البلاغه نقل مي كنم كه فرمود: نماز گزاردن را متعهد شويد و آن را پاس داريد و بسيار به جاي آريد و با آن به خداوند تقرب جوييد كه نماز بر مؤمنان فريضه است، آيا گوش نمي سپاريد به پاسخ دوزخيان كه چون از آنان پرسيدند چه چيز



[ صفحه ب]



شما را به سوي اين آتش سوزان كشانيد؟ گفتند ما از نمازگزاران نبوديم، نماز گناهان را فرو مي ريزد چنان كه برگ از درخت فرو ريزد، بند از گناهكار مي گشايد بد انسان كه بند از كسي گشايند. رسول خدا كه درود بر او باد نماز را به چشمه ي آب گرم كه بر در سراي مروي بود همانند فرمود كه روزان و شبان پنج نوبت خود را در آن بشويد. ديگر آلودگي بر تن او باقي نماند، همانا كساني از مؤمنان حق نماز را شناختند كه زيورهاي دنيا و متاع آن و دلبستگي به مال و فرزند آنان را از نماز باز نمي دارد و خداوند فرمود مرداني هستند كه بازرگاني و داد و ستد آنان را از ياد خدا باز نمي دارد و رسول خدا خود را با گزاردن نماز رنجه مي كرد با آن كه او را مژده بهشت داده بودند و چون خداوند بدو فرمان داد و گفت: كسان خود را بگو تا نماز به جاي آرند و خود بر آن شكيبا باش از اين رو كسان خود را به نماز امر مي كرد و خود برگزاردن نماز شكيبا و توانمند بود.

در اهميت نماز و جايگاه والا و ممتاز آن آيات بسيار و روايات بي شماري آمده كه درين مجال محدود اندكي از آن را نيز نمي توان نقل كرد.

نماز برآورنده ي نياز روح انسان است ياد كرد معبود يگانه و سبب سكون و آرامش روح و رهايي از تخته بند تن و محدوده ي خاك و خداوند فرمود: اقم الصلات لذكري نماز را براي ياد كرد من به جاي آر.



بر آستان جانان گر سر توان نهادن

گلبانگ سربلندي بر آسمان توان زد



رسول اكرم هر گاه كه مشغول رتق و فتق امور مسلمين مي شد و از آن حالت حضور فاصله مي گرفت، بلال را مي فرمود: يا بلال اقم و ارحنا بالصلات اي بلال بپا خيز و با ذكر نماز ما را قرين آرامش و راحت ساز.



صبا به چشم من انداخت خاكي از كويش

كه آب زندگيم در نظر نمي آيد



بزرگي گويد: اگر مرا مخير كنند كه در نماز شوم يا در بهشت، من نماز را اختيار مي كنم كه آن بهشت هر چند ناز و نعمت است. اين نماز راز و نياز با ولي نعمت است. آن نزهتگاه آب و گل است و اين تماشاگاه جان و دل، آن روضه ي رضوان است و اين روح و ريحان.



[ صفحه پ]





مژده ي وصل تو كو كز سر جان برخيزم

طاير قدسم و از دام جهان برخيزم



خواجه ي انصاري گويد: خدايا اي مهربان فريادرس، عزيز آن كس كه با تو زند يك نفس، نفسي كه در آن نياميزد كس، نفسي كه آن را حجاب نايد از پس



آشنايان ره عشق درين بحر عميق

غرقه گشتند، نگشتند به آب آلوده



نماز جز اين موهبت كه نياز روح است و مفتاح فتوح، اگر چنان كه با شرايط مخصوص برآورده شود، جوامع اسلامي را نمونه اي از مدينه فاضله خواهد ساخت، زيرا اگر هر كس براي صحت نماز و حفظ آن بكوشد هيچ خطا و گناه از او صادر نخواهد شد و خداوند فرمود: ان الصلات تنهي عن الفحشاء و المنكر همانا نماز انسان را از فحشا و منكر باز مي دارد و پيامبر اكرم فرمود: اگر نماز به موقف قبول رسد ديگر اعمال نيز مقبول مي گردد. يعني اگر نماز با شرايط خاص خود به جاي آورده شود. ديگر اعمال نيز قرين صحت و سلامت است، از خداوند فياض و مهربان خاضعانه خواستاريم كه ما را در زمره ي نمازگزاران واقعي قرار دهد و توفيق اجتناب از گناه عنايت فرمايد:

ستاد اقامه ي نماز اين مؤسسه ديني و فرهنگي كه متصديان و مسئولاني مخلص و مؤمن و سخت كوش دارد، براي تحقق مقام والاي نماز و تسري و تعميم آن در همه ي جهات و قشرهاي جامعه، سعي و تلاش بي وقفه اي را آغاز كرده و در اين راه گام هاي مثبت و استواري برداشته و به نتايج مطلوبي دست يافته اند. آنان در جهت اشاعه فرهنگ نماز مجموعه هايي به نظم و نثر منتشر ساخته و مسابقاتي ترتيب داده اند، يكي از آن اقدامات برگزاري كنگره ي شعر نماز و فراخواني آثار شاعران درين زمينه است كه توسط شوراي شعر و ادب ستاد اقامه نماز استان تهران به عمل آمده است در فراخواني سروده هاي شاعران و برگزاري كنگره شعرهايي ارسال و برخي در آن مراسم خوانده شد كه حاصل آن مجموعه اي است كه فراروي شماست. هر چند نمي توان ادعا كرد كه اين آثار از جهت شيوايي و رسايي و شأن ادبي همه آثاري برگزيده اند، اما چون مراد در رساندن پيام نماز و ابلاغ اهميت اين فريضه است و روي سخن



[ صفحه ت]



با مخاطب هاي متفاوت از اين رو اين آثار و اشعار مفيد و ارزشمند است.

و نيز در ميان اين سروده ها به برخي شعرها برمي خوريم كه بسيار پرشور و مؤثر است. از باب نمونه به نقل مختصري بسنده مي شود بدين شعر سروده همايون علي دوستي توجه كنيد.



شولاي نور بر تن ما مي كند نماز

ما را غريق مهر خدا مي كند نماز



با بانگ پر صلابت قد قامت الصلوة

ما را به كوي عشق صدا مي كند نماز



دل هاي خو گرفته به مرداب شرك را

سرچشمه ي خلوص و صفا مي كند نماز



با آب هاي عاطفه سيماب روح را

آيينه ي خداي نما مي كند نماز



هر صبحدم به روي خدا با روان پاك

درهاي رحمت است كه وا مي كند نماز



كن تكيه بر نماز كه در شط حادثات

ايمن ترا ز موج بلا مي كند نماز



بنگر به پير عشق كه بر تخت احتضار

وقت سفر چگونه ادا مي كند نماز



آكنده از طنين عبور فرشته هاست

آنجا كه بال نافله وا مي كند نماز



از بندهاي وسوسه طاووس روح را

در آسمان نور رها مي كند نماز



مردان راه را ز جفا و وفاي دوست

پيمانه نوش خوف و رجا مي كند نماز





[ صفحه ث]



نيز بدين سروده بيوك ملكي عنايت كنيد.

سلام من به غنچه اي كه صبحدم

به خنده باز مي شود

سلام من به آن پرنده ي سپيد شادمان

كه در سپيده با نسيم

ترانه ساز مي شود

سلام من به پيچكي كه صبح دست سبز او

به سوي آسمان بيكران دراز مي شود

سلام من به هر چه و به هر كسي كه با سحر

تمام جسم و جان او

پر از نماز مي شود، پر از نماز مي شود

و شعر محمدرضا سهرابي نژاد را پايان بخش اين مقال مي داريم.



نرم نرم از درخت شب ريزد

بر بسيط زمين شكوفه ي تر



مي تراود زباغ مسجد پير

گل نيلوفر اذان سحر



عطر توحيد در هوا جاري است

لحظه ها آسماني و بكرند



گوش دل باز كن به جان بشنو

رود و دشت و نسيم در ذكرند



كمتر از ذره نيستي برخيز

سنگ ها هم ز شوق بشكفتند



مي رسد تا اذان به گوش درخت

برگ ها هم به سجده مي افتند



شايان ذكر است كه اگر استناد به آثار برخي از ناموران نشد، به علت آن است كه آن آثار براي سرود و در حال و هواي آن ساخته شده است كه به موسيقي دانان سپرده شده تا با ساختن آهنگ آن را در معرض و دسترس مشتاقان نماز گذارند اميد است كه فرهنگ نماز و جايگاه



[ صفحه ج]



والاي اين فريضه الهي چنان كه شأن و مرتبت آن است در ميان مسلمانان و مؤمنان مقام خود را احراز كند و روزي فرا رسد كه با اقامه نماز با شرايط خاص جوامع اسلامي قرين سعادت و رستگاري جاويد گردند.

محمود شاهرخي



[ صفحه 1]