س 1: دختر جواني هستم كه همسايه مسجد مي باشم، با توجّه به مسأله ي 894 رساله و با توجّه به رهنمودهايي كه در مورد حفظ مساجد فرموده ايد، خواهشمند است بفرماييد كه تا چه حدّ رفتن يك دختر به مسجد جايز است؟

ج: حدّي ندارد و با رضايت وليّ خود عمل كنيد.

س 2: آيا پسر مي تواند بدون اجازه پدرش به نماز جماعت حاضر شود؟

ج: اشكال ندارد.

س 3: در بعضي از كارخانه ها نماز جماعت برقرار است، كساني در كارخانه هستند كه نمازشان شكسته است (و وقتي به منزل مي روند بايد نمازشان را تمام بخوانند) و در نماز جماعت شركت نمي كنند؛ آيا در اوّل وقت نمازشان را با جماعت بخوانند بهتر است يا اين كه صبر كنند و بعداً نمازهايشان را در خانه به صورت تمام بخوانند؟

ج: مخيّر هستند و بهتر است اوّل وقت و به جماعت بخوانند.

س 4: آيا در مكاني كه نماز جماعت برپا است، خواندن نماز به طور فرادا جايز است؟

ج: چنانچه موجب هتك نماز جماعت يا امام جماعت باشد جايز نيست هر چند نماز صحيح است.



[ صفحه 38]



س 5: شخصي در يك مسجد كه نماز جماعت برگزار شده و امام جماعت نيز عادل و مورد تأييد مي باشد، نماز فرادا مي خواند به قصد اين كه به ديگران بفهماند كه امام، عادل نيست و يا اين كه قصدش اين نيست ولي عملش طوري است كه مردم اين طور فكر مي كنند، آيا نماز اين شخص باطل است؟

ج: اگر عمل او به قصد هتك جماعت و امام باشد و يا آنكه موجب هتك جماعت يا امام گردد حرام است.

س 6: اگر كسي در نماز جماعت توجّه كافي نداشته باشد ولي در منزل و به طور فرادا نمازش از توجّه بيشتري برخوردار باشد مي تواند در منزل نماز بخواند به جاي جماعت؟

ج: مانع ندارد و جماعت بهتر است.

س 7: توضيحي براي مسأله ي 1490 در باب مكروهات نماز جماعت بدهيد اين طور استنباط مي شود كه مواقعي كه ما مسافر هستيم حتّي جايي كه نماز جماعت بر پا باشد بايد نمازمان را خود بخوانيم و مكروه است كه نمازمان را به جماعت بخوانيم؟

ج: منظور از كراهت در اينجا اين است كه ثواب اين نماز از جماعتهاي ديگر كمتر است، پس لازم نيست نماز فرادا خوانده شود بلكه اين نماز جماعت از نماز فرادا ثوابش بيشتر است.

س 8: لطفاً درباره ي مكروه بودن اقتداي شخص غيرمسافر به مسافر، توضيح دهيد، با توجّه به مسأله ي 1490 توضيح المسائل: «مسافري كه نماز



[ صفحه 39]



ظهر و عشا را دو ركعت مي خواند مكروه است در اين نمازها به كسي كه مسافر نيست اقتدا كند و كسي كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتدا نمايد».

ج: اقتداي مسافر به حاضر و بالعكس مانع ندارد و صحيح است و كراهت در اين مسأله به معناي كمي ثواب است.

س 9: در مواردي كه دستور فرموده ايد در نماز جماعتِ اهل تسنّن شركت كنيم آيا اين نماز از نظر نيّت و غيره مثل نماز جماعت شيعه است؟

ج: به هر نحو آنها عمل مي كنند انجام دهند.

س 10: طبق رساله ي امام يكي از شرايط امام جماعت، شيعه بودن است، بعضي از برادران دانشجو در خارج از كشور با استناد بر اين مسأله در مساجد و جماعات مسلمانان شركت نمي كنند و اين عمل آنها موجب بدبيني ديگر مسلمانان نسبت به ما شده است، آيا اين كار شرعاً صحيح است يا نه؟

ج: اگر شركت نكردن در نماز آنان موجب بدبيني است، شركت كنند و با آنها نماز بخوانند.

س 11: جمعي از مؤمنين با عدّه اي از اهل تسنّن در محله اي كه طرفين زندگي مي كنند، مسجدي بنا كرده و در تمام مراسم اسلامي مشتركاً بهره برداري مي نمايند ولي امام جماعت و نحوه ي اداي نماز، به خصوص جهت محلّ سجده بر وفق اهل تسنّن است و شيعيان نيز ناگزير از مشاركت جهت اتّحاد و اداي فريضه هستند؛ در فرض مذكور سجده



[ صفحه 40]



كردن بر زِيلو و فرش چه صورتي دارد؟

ج: اگر مذاهب طرفين براي همديگر شناخته شده است و تقيّه اي در بين نيست، سجده بر فرش و زيلو صحيح نيست.

س 12: آيا در نيّت نماز جماعت بايد نام امام جماعت را به زبان آورد يا اين كه بگوييم: «نماز مي خوانم به امامت امام حاضر قُربةً الي الله» كافي است؟

ج: كافي است و اسم بردن لازم نيست.

س 13: آيا در نماز قضاي يوميه اي كه احتياطاً خوانده مي شود، مي توان امام جماعت شد؟

ج: صحيح نيست.

س 14: مأمومي كه قرائتش فصيح تر از امام جماعت است، مي تواند براي نماز جماعت به اين امام اقتدا كند؟

ج: اقتدا صحيح است.

س 15: در صف جماعت اگر در يك صف يا صف ها بين مردان كه از يك طرف قرار دارند و زنان كه در طرف ديگرند حجابي نباشد آيا نماز آنها اشكال ندارد؟

ج: اشكال ندارد.

س 16: اگر در نماز جماعت به علّت فاصله ي زياد با امام، صداي خواندن حمد و سوره ي امام شنيده نشود، تكليف چيست؟

ج: اشكال ندارد.



[ صفحه 41]



س 17: در صف هاي نماز جماعت آيا بايد پس از صف هاي جلو كه تكبير مي گويند به ترتيب عمل شود يعني اوّل صف هاي جلو، و بعد به ترتيب، صف هاي عقب، تكبير بگويند؟

ج: مهيّا شدن براي دخول در نماز كافي است.

س 18: در ركعت اوّل و دوم نماز ظهر و عصر كه به صورت جماعت خوانده مي شود آيا مأموم مي تواند تسبيحات اربعه بخواند؟

ج: به عنوان ذكر اشكال ندارد.

س 19: در بعضي از ادارات نماز جماعت دائر نموده اند؛ اگر كارمندي بخواهد شركت كند، بايد به مدّت خواندن نماز، كارش را ترك نمايد: 1- اگر در موقع نماز، كارمند لطمه اي به كارش نخورد و بيكار باشد چه صورتي دارد؟ 2- اگر در موقع شركت در نماز جماعت، در كارش تأخير كند چه صورت دارد؟ 3- در صورت مجاز بودن، اگر عمداً نماز جماعت را ترك كند چه صورتي دارد؟

ج: نماز جماعت واجب نيست و اگر منافاتي با مقرّرات استخدامي شما نداشته باشد مانع ندارد.

س 20: اگر نمازگزار بي اطلاع ماند تا امام هر دو سجده را بجا آورد و مأموم هنوز در سجده اوّل است در اتمام سجده دوم و متابعت از امام تكليفش چيست؟

ج: سجده دوم را بجا آورد و متابعت نمايد.

س 21: در احكام نماز جماعت در رساله آمده است: «اگر مأموم پيش



[ صفحه 42]



از امام عمداً هم سلام دهد نمازش صحيح است» و در مسأله ي ديگر فرموده ايد: «اگر مأموم غير از تكبيرةالاحرام و سلام، چيزهاي ديگر نماز را پيش از امام بگويد، اشكال ندارد...» لطفاً در اين باره توضيح دهيد.

ج: اگر پيش از امام سلام نماز را بگويد، نماز و جماعت صحيح است ولي اولي و احوط آن است كه سلام را به تأخير اندازد تا بعد از سلام امام بگويد.

س 22: باطل شدن وضو در بين نماز و يا كناره گرفتن از جماعت و قصد فرادا كردن، چه صورتي دارد؟

ج: در وسط نماز اگر وضو باطل شود، نماز باطل مي شود و قصد انفراد در وسط نماز جماعت اشكال ندارد.

س 23: نظر به اين كه امام اخيراً فتوايي صادر كرده اند و فرموده اند كه امام جماعت بايد از اهل علم باشد با در نظر گرفتن فتواي صادره، شخصي است تمام شرايطي كه در توضيح ذكر شده دارا است فقط از اهل علم نيست يادآوري مي شود از اهل علم در محله حضور ندارد آيا شخص مذكور مي تواند نماز جماعت بخواند ياخير؟

ج: اگر دسترسي به روحاني نباشد غير روحاني با وجود ساير شرايط مي تواند امامت نمايد.

س 24: اقتدا كردن زن به شوهر عادل در صورتي كه بخواهند 2 نفري نماز جماعت بخوانند اشكالي دارد يا خير؟

ج: اشكال ندارد.



[ صفحه 43]



س 25: عدالت امام جماعت به چه طريقي ثابت مي شود آيا به وسيله معرفي يكي از روحانيون سرشناس شهر يا معرفي از يك مقام رسمي (مثل سياسي عقيدتي در ارتش) عدالت محرز مي شود يا نه؟

ج: اگر موجب اطمينان شود كفايت مي كند.

س 26: آيا فردي كه صورت خود را با تيغ يا ماشين ريش تراشي طوري مي تراشد كه مانند تيغ است، مي تواند امام جماعت شود؟

ج: ريش تراش نمي تواند امام جماعت شود.

س 27: آيا شرايط امام جماعت با امام جمعه فرق مي كند؟ تعريف و معناي عادل بودن امام چيست؟ اگر امام جمعه يا جماعت بر گناهان صغيره اصرار داشته باشد از عدالت خارج مي شود يا نه؟

ج: معناي عدالت و شرايط امام جماعت و جمعه در رساله ذكر شده است و اصرار بر صغيره موجب سلب عدالت مي شود.

س 28: اگر عادلي از عادل ديگري غيبت كند آيا عدالت اوّلي (غيبت كننده) ساقط مي شود؟

ج: اگر عدالت هر دو محرز بوده تا يقين به فسق يكي پيدا نشده هر دو محكوم به عدالت هستند و كار هر كدام محكوم به صحّت است ولي اگر معلوم است كه غيبت كننده بدون مجوز غيبت مي كند از عدالت ساقط مي شود.

س 29: اگر فردي را بشناسيم كه قبلاً گناه كبيره اي مرتكب شده و اكنون واقعاً نادم و متديّن و پايبند به مسائل شرعي شده و گناه كبيره انجام



[ صفحه 44]



نمي دهد، آيا به چنين شخصي مي توان اقتدا نمود؟

ج: اگر احراز كنيد كه عادل شده است اشكال ندارد.

س 30: در نمازهاي جماعت كه شرط اساسي آن عادل بودن امام جماعت است اگر در جبهه ها به امامت يكي از برادران برپا شود تكليف چيست؟

ج: اگر كساني كه اقتدا مي كنند امام جماعت را عادل مي دانند اقتدا صحيح است.

س 31: آيا شخصي كه عدالت ظاهري دارد ولي بنا به گفته ي خود او بعضي مواقع گناه كبيره از وي سر مي زند - ولي قرائت حمد و سوره نماز وي از ديگران صحيح تر است - براي برقراري جماعت مي تواند امام جماعت شود؟

ج: كسي كه گناه كبيره انجام مي دهد عادل نيست و نمي توانند به او اقتدا نمايند.

س 32: آيا در مواردي كه انسان امام جماعت را نمي شناسد و از عدالت يا فسق او اطلاعي ندارد اقتداء صحيح است؟ و آنچه براي اثبات عدالت كفايت مي كند چيست؟

ج: بدون احراز عدالت، جماعت صحيح نيست و در احراز عدالت حسن ظاهر كفايت مي كند.

س 33: طبق گفته هاي امام جماعت شهرستاني استنباط ما اين بود كه اگر امام جماعتي را نمي شناسي به او نبايد اقتدا كني بايد به كسي اقتدا



[ صفحه 45]



كني كه به او اعتماد كامل داشته باشي ولي آقايي در تلويزيون گفتند اگر وارد مسجدي شدي و ديدي مردم به امام جماعت اقتدا كرده اند و در حال نماز هستند اگر شما به صورت انفرادي نماز بخواني نماز شما باطل خواهد بود لطفاً در اين مورد مرا راهنمايي كنيد؟

ج: اگر با اقتداي عدّه اي به امام جماعت اطمينان به عدالت امام جماعت حاصل شود كفايت مي كند، و در هر صورت نماز فرادا خواندن در كنار نماز جماعت اگر موجب هتك جماعت يا امام باشد جايز نيست. هر چند نماز صحيح است.

س 34: در بعضي از ادارات نماز جماعت برپا مي شود و قاعدتاً اگر روحاني نباشد پشت سر يكي از افراد خودشان جماعت مي خوانند و چون ممكن است بعضي آن امام جماعت را قبول نداشته باشند و اجباراً در نماز جماعت شركت كنند خودشان حمد و سروه را در نماز مي خوانند ولي با امام جماعت در ركوع و سجود و قيام هماهنگ هستند. چه صورت دارد؟

ج: شركت در نماز جماعت بسيار فضيلت دارد ولي كسي حقّ ندارد كسي را مجبور به شركت نمايد و كسي كه عدالت امام برايش محرز نشده نمي تواند اقتداء كند ولي مانع ندارد نماز خودش را به همراه جماعت بخواند.

س 35: در مسأله ي 1423 رساله عنوان شده كه انسان در بين نماز جماعت مي تواند نيّت فرادا كند؛ با تكيه بر اين مسأله اخيراً در بعضي از مدارس و مساجد كه نماز جماعت براقرار مي گردد، عدّه اي به علّت عدم



[ صفحه 46]



عدالت امام جماعت و با استناد به مسأله فوق به نيّت فرادا در صف نماز حاضر مي شوند و همراه با امام و مأمومين نماز را تمام مي نمايند، آيا اين عمل با توجّه به مسأله 992 كه حمد و سوره در نماز ظهر و عصر آهسته و در نماز صبح و مغرب و عشا بايد بلند خوانده شود، چگونه است؟

ج: مورد سؤال مربوط به نيّت فرادا در وسط نماز جماعت نيست و نماز فرادا خواندن در محلّي كه نماز جماعت برپا است اگر هتك و بي احترامي نسبت به امام جماعت باشد جايز نيست هر چند نماز صحيح است و در نماز وظيفه جهر و اخفاف بايد مراعات شود.

س 36: اگر كسي، شخصي را عادل نمي داند و براي حفظ وحدت و تعظيم شعائر اسلامي، پشت سر او نماز مي خواند؛ بايد بعداً نمازش را اعاده كند يا خير؟

ج: بايد اعاده كند.

س 37: در اوقات حج، نماز جماعت يوميه را به امامت اهل تسنن برگزار مي كنيم، آيا اعاده اين نمازها صحيح است؟

ج: در مورد تقيّه اعاده واجب نيست.

س 38: ما در مدرسه نماز جماعت برپا مي كنيم و امام جماعت از خود دانش آموزان است و ما شناختي روي بعضي از آنها نداريم، در اين مورد امر بفرماييد.

ج: امام جماعت بايد بالغ و عادل باشد و اگر مأموم بالغ نباشد امامت غيربالغ مانع ندارد.



[ صفحه 47]



س 39: آيا خواندن نماز در پشت سر امام جماعتي كه مقلّد كس ديگر باشد اشكال دارد؟

ج: اگر عادل است و مطابق نظر مجتهد مأموم نمازش صحيح است اقتداء مانع ندارد.

س 40: طبق فتواي امام در صورتي كه دسترسي به روحاني نباشد مي توان به افراد غير روحاني اقتداء كرد (و اين كار در بعضي از ادارات و نهادها و جبهه ها انجام مي گيرد)، آيا اين حكم شامل مساجد هم مي شود؟ چون مشاهده شده است كه در مساجد اگر يك شب امام جماعت نتواند به مسجد بيايد و يا دير برسد، افرادي جوان از غيبت امام استفاده كرده و در محراب قرار گرفته و نماز مي خوانند و در اين موقع اگر امام برسد مي بيند كه ديگري در محراب است، آيا چنين عملي صحيح است؟

ج: در فرض مرقوم امامت غير روحاني در مساجد درست نيست.

س 41: آيا مي شود به مأمومي كه در نماز چهار ركعتي دو ركعت آن را به جماعت خوانده و دو ركعت باقي مانده را به فرادا مي خواند اقتدا كرد؟

ج: مانعي ندارد.

س 42: امام جماعت در محلي اقامه جماعت مي نمايد پس از اتمام، به محل و مسجد ديگر مي رود و براي عدّه ي ديگر همان نماز را كه خوانده اعاده مي نمايد تا آنها هم به فيض جماعت برسند آيا اقامه ي جماعت در دو محل براي امام جايز يا مستحب است؟

ج: مانع ندارد.



[ صفحه 48]



س 43: اگر در نماز جماعت، امام اشتباهي كند و كلمه اي را ندانسته اشتباه بخواند يا اين كه آيه اي را فراموش كند بخواند در صورتي كه مأموم متوجّه شود آيا بايد نيّت فرادا كند؟ و به طور كلّي تكليف مأموم در اين صورت چيست؟

ج: در غير قرائت، اشتباه امام ضرر به صحّت نماز و جماعت نمي زند و در قرائت اگر امام را متوجّه نسازد كه تدارك كند بايد قصد انفراد كند و قرائت را خودش بخواند.

س 44: اگر انسان مدّتي به كسي اقتدا كند كه به خيال خودش واجد شرايط است و بعد از مدّتي فهميده كه امام جماعت، نه عدالت و نه قرائتش هيچكدام درست نبوده، تكليفش در مورد نمازهايي كه خوانده چيست؟

ج: نمازهايي كه خوانده صحيح است.

س 45: امام جماعتي تا مدّتي نمي دانست كه نمازش صحيح نيست يعني يقين به صحّت نمازش نداشت، آيا بعد از اين كه فهميد نمازش غلط بوده، بايد نماز همه مأمومين را قضا كند؟

ج: تكليفي نسبت به مأمومين ندارد و نماز آنها قضا ندارد. [1] .



[ صفحه 51]