«اقم الصلوة ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنكر» [1] نماز بگزار كه نماز (انسان را) از زشتي ها و تباهي ها باز مي دارد. بر اساس نص صريح قرآن كريم و روايات متعدد، نماز از جمله واجب ترين عبادات محسوب مي گردد. وجود بيش از يكصد آيه درباره نماز، شرايط و احكام و تأثير آن بيانگر اهميت آن است. در توصيف اين فريضه، پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) آن را معراج مؤمن و در جاي ديگر به نور مؤمن تعبير نموده اند [2] [3] امام علي (عليه السلام) نيز درباره نماز چنين مي فرمايند: هر چيز داراي سيمايي است و سيماي دين شما، نماز است. [4] .

اهميت اين عبادت تا جايي است كه گفته شده چنانچه مورد قبول درگاه خداوند متعال قرار گيرد، ساير عبادات نيز قبول خواهد شد [5] همچنين آخرين وصيت حضرت علي (عليه السلام) و امام صادق (عليه السلام) در لحظه ارتحال، تأكيد بر نماز و اهميت آن بوده است. [6] .

نماز يك ارتباط روحي و معنوي است و هدف آن، ياد خداوند است. اما اسلام خواسته است كه اين ارتباط در قالب يك سلسله برنامه هاي تربيتي اجرا شود تا انسان به اهداف عاليه خلقت نايل [7] و در عين حال از مزاياي روحي رواني آن بهره مند شود. امروزه بسياري از روان شناسان و پزشكان دريافته اند كه انجام فرايض ديني مانند نماز، دعا و تقيد ديني در رفع نگراني، تشويش، يأس و ترس مؤثر است. همچنين ضرورت توجه به عبادات و خشوع در نماز به تمركز حواس و حضور ذهن در امور



[ صفحه 368]



جاري زندگي و همچنين به موفقيت بيشتر فردي مي انجامد. [8] .

اين عبادت تحت هيچ شرايطي ولو در شرايط جنگ، در حال غرق شدن، با لباس و بدن نجس و... نبايستي ترك شود. بنابراين شايسته است، فرد مسلمان به اين مهم توجه كافي كند [9] چنانچه آيه 101 سوره نساء به ساقط نشدن فريضه نماز به هنگام جنگ تأكيد مي نمايد [10] . بنابراين بر هر مسلمان واجب است در هنگام بيماري يا بستري شدن ضمن كسب آگاهي از دستورات مراجع تقليد، به نحو صحيح به وظيفه شرعي خود عمل نمايد.

از سوي ديگر، فلسفه بوجود آمدن بيمارستان، كمك به كاهش آلام، حفظ و ارتقاء سطح سلامتي و رفع مشكلات جسمي و رواني بيمار بستري است. بديهي است كه شرايط مناسب روحي و رواني در روند بهبود مشكلات جسمي تأثير فراوان دارد تا جايي كه بسياري از مشكلات جسمي تحت تأثير مسائل عاطفي، رواني و اعتقادي قابل تسكين و تخفيف است.

با توجه به اينكه سخت ترين عارضه در بيماري ها، درد است، نتايج تحقيقات متعدد حاكي از آنست كه نقش اعتقادات فردي در تحمل درد بسيار مؤثر است و محققين آن را به عنوان قدرتمندترين عنصر تأثيرگذار بر تحمل درد، معرفي كرده اند [11] .

در تأثير شفابخشي نماز، پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: برخيز و نماز به جا آور، پس همانا در نماز شب شفاست [12] .

پس مي توان گفت نماز علاوه بر اينكه يك فريضه واجب است، مي تواند به عنوان بخشي از روش هاي درماني نيز مورد توجه قرار گيرد. از آنجا كه بيمار به هنگام بستري شدن به دليل محدوديت هايي كه برخي متوجه خود او و برخي ديگر بدليل محيط و درمان وي مي باشد، در انجام اين فريضه دچار مشكل مي شود؛ پژوهشگران درصدد «بررسي چگونگي انجام فريضه نماز در بيماران بستري در بيمارستان هاي شهر اصفهان در سال 1375» برآمدند. هدف پژوهش آن بود كه ضمن شناسايي وضعيت موجود به مسؤولين مراكز پزشكي در جهت رفع موانع اجراي فريضه نماز و ارتقاء فرهنگ اقامه نمازدر آن مراكز پيشنهادهايي مبني بر يافته ها ارائه نمايند. همچنين كادر پرستاري نيز با اطلاع از يافته هاي پژوهشي و پيشنهادهاي ارائه شده، زمينه انجام فريضه نماز در بيماران بستري را هر چه بهتر و بيشتر فراهم نمايند. بدين منظور به تعيين فراواني انجام فريضه نماز



[ صفحه 369]



قبل و به هنگام بستري شدن و تعيين علل عدم انجام فريضه نماز از ديدگاه واحدهاي مورد پژوهش و تعيين مشخصات فردي آنان پرداخته شد تا به سؤالات پژوهش به شرح ذيل پاسخ داده شود.

- ميزان فراواني انجام فريضه نماز قبل از بستري شدن بيماران در بيمارستان هاي شهر اصفهان چقدر است؟

- ميزان فراواني انجام فريضه نماز به هنگام بستري بودن بيماران در بيمارستان هاي اصفهان چقدر است؟