انسان از آغاز پيدايش موجودات و اشياء گوناگون را مورد بررسي قرار داده است اشيايي چون چوب، سنگ و آتش و... به عنوان معبود و سجود ملت هاي مختلف بوده است اينها از وجود يك نياز به پرستشگري در انسان خبر مي دهد كه عدم تأمين آن روح، با خلا مواجه مي سازد.

استاد مطهري در اين باره مي فرمايد: يكي از پايدارترين و قديمي ترين تجليات روح آدمي و يكي از اصيل ترين ابعاد وجود انسان ها حس نيايش و پرستش است. مطالعه و بررسي آثار زندگي بشر نشان مي دهد هر زمان و هر جا كه بشر وجود داشته نيايش و پرستش هم وجود داشته است ولي شكل كار و شخص معبود متفاوت بوده است و نيز اضافه مي كنند كه: از نظر برخي از دانشمندان مانند ماكس مولر بشر ابتدا موحد و يگانه پرست بوده است و خداي واقعي خويش را مي پرستيده است و پرستش هاي غير خدا از نوع انحراف هايي است كه بعدا رخ داده است، عمق و اصالت اين گرايش را مي توان از عظمت بناهايي كه در طول تاريخ براي پرستش گري ساخته شده دريافت. يا آنجا كه بشر اگر خود در خانه گلي زندگي مي كرده، كليساها و مساجد را به بهترين وجهي آباد مي داشته است و سخت ترين جنگل ها را در حمايت از معبود خود تحمل مي نموده است.

اكنون انسان از خود مي پرسد چه چيز را و چگونه پرستش كند؟ قرآن با يك معادله عقلاني به پرستش همه اشيا بي اراده و ناتوان خط بطلان كشيده مي فرمايد: «و مالي لا اعبدوا الذي فطرني و اليه ترجعون». يعني چرا كه آن كس را كه آغازم از او و انجامم به سوي اوست پرستش نكنم؟!

حضرت علي (عليه السلام) در مورد بعثت رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) مي فرمايد: «فبعث الله محمدا بالحق ليخرج عباده من عبادة الاوثان الي عبادته...» خداوند حضرت محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) را برانگيخت تا بندگانش را از بت پرستي به «خداپرستي» دعوت كند، روح عبادت در فطرت انسان نهفته است و اگر خوب رهبري نشود به عبادت بت و طاغوت مي گرايد؛ مثل ميل به غذا كه در هر كودكي هست (فطري است). ولي اگر راهنمايي نشود، كودك خاك مي خورد و لذت هم مي برد. بدون هدايت صحيح اين



[ صفحه 294]



گرايش فطري انسان، به عشقي زودگذر پوچ يا پرستش بي محتواي انحرافي دچار مي شود.

پرستش، جوششي است از اعماق و ذات عالم كه عطر جان بخشش همه جا گسترده و پرتو انوارش هستي را روشن ساخته است و پرستش نداي فطرت انسان، راز آفرينش و اصلي ترين نياز بشر است و عبادت سرلوحه تعاليم انبياء و نشانه ايمان است و عبوديت حتي عاليترين رتبه اي است كه آدمي مي توان به آن نايل گردد.