دين اسلام علاوه بر اينكه مردم را فراخواني مي كند به عبادت خداي يكتا، الگوهاي خاصي را براي نيايش ارايه مي دهد. در كنار شماري از آيات قرآني كه خود آنها نيايش هستند، دعاهاي ارزشمندي از پيشوايان دين هم به ما رسيده است كه آنها هم جلوه هاي راز و نياز و اخلاص، عشق و سوز را به نمايش مي گذارند. با اين حال گزاف نيست، اگر ادعا كنيم كه مهم ترين و عالي ترين نيايش اسلامي در هنگام نماز روي مي دهد؛ اگر چه ظاهر نماز چيزي بيش از مجموعه حركات و عبارات خاص نيست، ليكن حقيقت نماز بس عميق تر است؛ به عبارت ديگر نماز نيز هم چون انسان، حقيقتي ذو مراتب دارد و در اينجا نيز مي توان از كمال نماز و نماز كامل سخن گفت: صورت ظاهري نماز از اعمال و اوراد ويژه اي سامان مي يابد كه مسبوق به مقدمات و مشروط به شرايط خاصي است. رعايت احكام فقهي نماز اولين شرط بهره مندي از آثار معنوي و بركات روحاني آن است. اما در وراي اين ظواهر، حقايق و اسراري نهفته است و همين اسرار باطني است كه نماز را در زمره اركان آيين اسلام درآورده است و آن را معراج مؤمنان ساخته است. آدمي هر اندازه در درك اسرار نماز كامياب تر و در راهيابي به ژرفاي آن موفق تر باشد، نمازش كاملتر خواهد بود، و كمال نماز، خود آيتي بر كمال انسان، بلكه تبلور عيني آن است.

انسان كامل در نماز از هر چه رنگ و بوي خودپرستي و نفسانيت دارد وا مي رهد و يكسره مجذوب جمال معبود مي گردد. چنين انساني اگر از دانش و اطلاعات علمي روز نيز بهره مند باشد، يكسره در خدمت خلق خدا و در سايه الطاف الهي خواهد بود و وجودش در زمين نافع خواهد بود به طوري كه خليفه خدا در زمين خواهد شد؛ نتيجه اينكه نماز مظهر رابطه ي علم و دين است.