علاوه بر وجوه عام اهميت شناخت انسان، انسان شناسي- در ديدگاه ديني- از اهميت ويژه اي برخوردار است. شناختن آدمي و راز و رمز وجود او، دريچه هاي نويني از خداشناسي را فراروي ما مي گشايد. البته نبايد از ياد برد كه شناخت جامع انسان، بدون عطف توجه به دستاوردهاي همه شاخه هاي انسان شناسي اعم از انسان شناسي علمي- تجربي، فلسفي، عرفاني و ديني ممكن نيست؛ زيرا اگر چه اين شاخه هاي انسان شناسي در پاره اي مباني و اصول و نيز از جهت روش هاي تحقيق با يكديگر متفاوت اند؛ ليكن انسان يگانه مخلوقي است كه مي تواند مظهر و آينه تمام نماي حق باشد و از اين رو، درون آدمي نيز همانند عالم برون، كانون آيات الهي است: «سنريهم آياتنا في الآفاق و في انفسهم حتي يتبين لهم انه الحق» [1] خدا را فراموش كردند و او نيز آنان را دچار خود فراموشي كرد. به زودي نشانه هاي خود را در افق هاي گوناگون و در دل هايشان به آنها خواهيم نمود، تا برايشان روشن گردد كه او خود حق است.

همچنين آنقدر شناخت وجودي انسان مهم است كه خداوند غفلت از خويشتن خويش را براي انسان، ملازم با فراموش كردن خدا مي داند و مي فرمايد: «نسوا الله فانسيهم انفسهم» [2] .



[ صفحه 258]



علاوه بر اين، انسان شناسي، با ديگر آموزه هاي اعتقادي (نبوت و معاد) اخلاقي و حقوقي اسلام رابطه اي نزديكي دارد، به گونه اي كه فهم درست اين تعاليم، بدون شناخت انسان ميسر نمي گردد و نمازي كه همراه با اين شناخت از وجود طبيعي و معنوي انسان همراه باشد، قطعا داراي مراتب عالي معنوي و قرب الهي الله خواهد بود.

همان نمازي كه اولياي خاص خدا، پيامبران، ائمه معصومين (عليهم السلام) برپا مي داشتند و آنقدر به اوج مي رسيدند كه اگر در نماز تير از پايشان مي كشيدند حاضر نبودند يك لحظه از عمق توجه خالصانه به سطح آيند و حتي توجه مختصري به آلام ظاهري داشته باشند.

بنابراين بدست آوردن چنين حالاتي ميسر نمي شود جز با پيوند علم و دين كه با اين دو بال مي توان در اوج معنويات به پرواز در آمد و اين پر و بال پرواز، در نماز به اوج خويش مي رسند.