ويژگيهاي خانواده و اهميت آن را از ديدگاه شرع انور اسلام در عبارات و جمله هايي موجز يادآور شديم و در پايان «مطلع» اشاره كرديم كه «زن و مرد استوانه هاي كيان خانواده و ستونهاي خيمه زندگي اند و رفتار و حسن سلوك ايشان، الگو وسرمشق زندگي فرزندان است.»

والدين همه روز باور شكفتن به ذهن جوانه ها مي بخشند و با دستان صميمي خود آشفتگي كودكان را سامان مي بخشند، گلهاي نوشكفته را مي پرورانند و فردا را به شاخه قلبهاي كوچك آنان پيوند مي زنند.

شك نيست كه تربيت ديني چهار منشاء مهم دارد كه عبارتند از:

1- خانواده 2- مدرسه 3- جامعه 4- رسانه هاي همگاني

كه ما در خصوص سه مورد آن كه خارج از بحث ماست سخني نداريم، همين قدر اشاره كنيم كه كودكان ما با چهار منشأ يادشده برخورد يكساني ندارند، شمار كمي از كودكان هستند كه از هر چهار منشأ تربيت ديني، تأثير مي پذيرند.

باورهاي خانوادگي، فرهنگ عمومي جامعه، يعني فرهنگ طبقه اجتماعي ويژه اي كه كودك متعلق به آن است، محيط جغرافيايي و نظاير آن، از جمله عواملي هستند كه امكان تأثيرپذيري كودك را زياد و يا كم مي كنند. لكن مسئله



[ صفحه 145]



مورد بحث ما در تربيت ديني منشأ خانواده است.

خانواده نخستين و مهمترين منشأ تربيت ديني است كه حتي پيش از تولد كودك بر وي تأثير دارد. اين عوامل عبارتند از:

1- وراثت، كه قبل از انعقاد نطفه است.

2- محيط، كه از دوران حاملگي مادر آغاز مي شود؛ كه هر يك به نوبه خود مبحثي مفصل است؛ زيرا اسلام تربيت كودك را قبل از تولد و حتي شروع تربيت را قبل از ازدواج، يعني هنگام انتخاب همسر مي داند. از اين مقولات كه بگذريم، مي رسيم به خانواده و تأثير آن در تربيت ديني فرزندان، خانواده هاي ايراني به لحاظ تأثير و اهميت، بر سه دسته اند: