در زمان حضرت رسول اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) نيازهاي فردي و اجتماعي از قبيل بدست آوردن كسب و كار يا ازدواج و غيره در مسجد حل و فصل مي شد. در طول قرنها ازاين مكان به عنوان خزانه و صندوق اصلي بيت المال مسلمين استفاده مي شد و



[ صفحه 64]



حتي زماني كه پايگاه اداري مسجد از مسجد منفك و به دارالاماره ها منتقل شد باز هم صندوق بيت المال در يكي از زواياي مسجد نگهداري مي شد.

نقش تعاوني و اجتماعي مساجد در ايران بعد از پيروزي انقلاب اسلامي بسيار فعال بوده است. وجود صندوقهاي قرض الحسنه، جمعيتهاي خدمت و رسيدگي به مستمندان و بيماران، جمعيتهاي حمايت معلولين، گروههاي تهيه جهيزيه، صندوقهاي كمك به امر ازدواج، درمانگاههاي پزشكي. [1] .

در اينجا عملكرد دو مسجد، يكي در شهر اصفهان و ديگري در تهران به عنوان كاركردهاي اجتماعي مساجد در امور عمومي بيان مي شود.

1- مسجد الغفور (واقع در خيابان سروش اصفهان)

اين مسجد در سال 1351 تاسيس، امام جماعت حجةالاسلام و المسلمين مجتبي ميردامادي مي باشد، كاركردهاي اين مسجد شامل:

- كانون فرهنگي دانش آموزان

- مركز بسيج

- صندوق قرض الحسنه حضرت محمدابن عبدالله

- صندوق خيريه حضرت مهدي حدود 80 خانوار را تحت پوشش دارد

- تفسير قرآن (در تمام شبها)

- برگزاري دعاي كميل شبهاي جمعه

- برگزاري دعاي ندبه صبحهاي جمعه

لازم به ذكر است كه صندوق قرض الحسنه از 20 نفر هيأت موسس و 9 نفر هيات مديره تشكيل شده است و در سال 1374 حدود يك ميليارد ريال (يكصدميليون تومان) وام پرداخت كرده است.

ضمناً به دليل حضور اقشار مختلف در اين مسجد. طي دوران انتخابات



[ صفحه 65]



معمولاً بعضي كانديداها جهت صحبت با مردم در اين مسجد حضور پيدا مي كردند.

2- مسجد چهارده معصوم (تهران - خيابان مفيدي)

امام جماعت اين مسجد حجةالاسلام محمدتقي نجفي اردبيلي (1360)

اين مسجد داراي شوراي 7 نفره و مجمع عمومي با بيش از 1500 نفر است.

از كاركردهاي اين مسجد:

- تعاون اسلامي

- بانك قرض الحسنه با سرمايه سه ميليون ريال

- كتابخانه

- بسيج اقتصادي منطقه 10

- واحد درماني

- واحد فرهنگي

اين مسجد در ارسال كمك هاي مالي و غيرنقدي به جبهه ها نقش مهمي را ايفاء نموده و با توجه به مديريت اين مسجد (امام جماعت و شوراي 7 نفره مسجد) در سال 1360 براي اجراي طرح «ستاد مبارزه با گرانفروشي و احتكار» اين مسجد را به عنوان مسجد مادر انتخاب نموده و 62 مسجد زير پوشش اين ستاد بوده كه از حدود 860 پرونده 553 پرونده به دادگاه ارسال شده و بقيه را ستاد رسيدگي و با كمك امام جماعت حل و فصل مي نمايد. [2] .