نكته ي ديگر آن كه دليل عمده ي عدم توجه انسان در نماز، به معرفت و شناخت او باز مي گردد. در حقيقت، ما خداوند را درست نشناخته ايم و توجه نداريم كه با چه كسي سخن مي گوييم. ممكن است شخصي به دليل عدم شناخت، به يك عالم توهين كند، اما مردم ديگر، چنين برخوردي نداشته باشند. بنابراين، هر اندازه شخص به كسي معرفت داشته باشد، به همان اندازه برخوردش با او، شايسته تر و مناسب تر خواهد بود. ما كه در واقع، خداوند را نمي شناسيم، بايد به دنبال شناخت او باشيم.

تمام هستي و نعمت هاي ما، از آن اوست. سلامتي، همسر،



[ صفحه 29]



فرزند، دارايي، اكسيژني كه تنفس مي كنيم، حكومت صالح، دوستان خوب، مسجد، دين، امام و... همه از الطاف خداوند به انسان هاست. آيا اگر دو ركعت نماز مي خوانيم، نبايد در آن دقت داشته باشيم؟ اگر معرفت ما قوي باشد، به اين مسأله به طور جدي عمل مي كنيم. حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام در مقابل خداوند متعال به نماز ايستاده بود كه تير از پاي مباركش درآوردند. هر گاه انسان به چيزي حقيقتا دل بدهد، از چيزهاي ديگر فارغ مي شود و تا زماني كه مشغول آن است، از اتفاقات اطراف خود غافل خواهد بود. قرآن شريف رباخواران را مانند كساني مي داند كه در اثر تماس شيطان با آن ها ديوانه شده اند: (الذين يأكلون الربا لا يقومون الا كما يقوم الذي يتخبطه الشيطان من المس) [1] گويا حالت ديوانگي در مقابل پول به آن ها دست داده است. انسان هاي رباخوار زماني كه مشغول شمردن پول هستند، با تمام وجود آن را مي شمرند. ارزش انسان به اندازه ي چيزي است كه به آن دل بسته است. كسي كه عاشق امام حسين عليه السلام است، به همان اندازه هم ارزش دارد. بنابراين، بايد دقت كنيم كه عاشق چه چيزي و چه كسي هستيم.

حضرت امام قدس سره مي فرمايد: فراغت قلب از غير حق، از امور مهمه است. بايد از غير او بريد و به خدا پيوست. طريق تحصيل آن نيز



[ صفحه 30]



ممكن و سهل است و اندكي همت مي طلبد. انسان بايد مدتي اختيار طائر خيال را به دست گيرد تا به هر شاخه و هر سو نپرد. اگر مدتي اين كار را انجام دهيم، به راحتي مي توانيم به عبادت بپردازيم. آن گاه خواهيم ديد كه پس از مدتي مراقبت، اين قوه ي خيال، رام و آرام مي شود و توجه آن از امور مختلف منصرف مي شود و به يك سو متمايل مي گردد.

اين امر ساده است و بايد آن را تا جايي طلب كرد كه «خير بودن» براي انسان، عادت شود. [2] الان غير خدا در ذهن مان است، ولي خواهيم ديد كه پس از عمل به اين دستورات، فقط «خدا» در ذهن مان است.