از جمله نكاتي كه در روايات آمده و بر آن تأكيد شده، اين است كه در عبادات و به ويژه در نماز، سعي بر حضور قلب داشته باشيم. حتي در برخي روايات آمده است كه بدون حضور قلب، عبادت قيمتي ندارد [1] حال، سؤال اين است كه حضور قلب چگونه حاصل مي شود؟

دو امر، باعث حضور قلب مي شود؛ يكي آن كه به عبادتي كه قصد انجام آن را داريم، اهميت دهيم. بايد تلاش كنيم كه توجه به نفس عبادت زياد شود؛ يعني به راستي آن عبادت را مهم تلقي كنيم، و تنها آن را براي ثوابش انجام ندهيم. هنگامي كه انسان به نماز مي ايستد، بداند كه در مقابل چه كسي ايستاده و چه مي خواهد؟ توجه داشته باشد كه حضرت حق، براي او ارزش قائل شده كه فرموده است: «به هنگام ظهر، شب، صبح، نيمه شب و... اگر خواستي با من سخن بگويي، آزاد هستي». انسان هيچ گاه نبايد از ياد خدا غافل شود. متأسفانه نمي توانيم ارزش اين كار را در اين عالم بفهميم، بلكه تنها در عالم آخرت به ارزش آن پي مي بريم. يكي از استادان نقل مي كرد كه در خواب، مرحوم آيت الله حاج شيخ عبدالكريم حائري رحمه الله را ديدم. پرسيدم: آيا شما را در آن عالم عذاب



[ صفحه 19]



هم مي شويد؟ فرمود: يك عذاب دارم و آن اين حسرت و غصه است كه چرا بيش تر به ياد خدا نبوده ام. دلم براي آن لحظاتي مي سوزد كه به ياد خدا نبودم. اين بزرگ ترين عذاب براي من است.

به راستي چرا انسان تا زماني كه در اين عالم به سر مي برد، به ياد و ذكر خدا توجه ندارد. بايد بدانيم كه اگر در اين دنيا نتوانستيم خدا را ياد كنيم، در آن دنيا نيز فرصتي داده نمي شود.

بياييم در شبانه روز، فرصتي را به او اختصاص دهيم. در هنگام ظهر، اگرهم كاري داريم، به نماز اهميت بيش تري بدهيم، چون هيچ كاري مهم تر از نماز و ملاقات با خدا نيست. اين كار اثر ديگري نيز دارد؛ به ويژه براي كساني كه خانواده تشكيل داده اند، چرا كه فرزندان شان نيز اهل نماز شده و براي نماز اهميت قائل مي شوند. يكي از علل بي توجهي فرزندان به نماز، اين است كه هنگام نماز هر يك از پدر و مادر به كاري مشغول اند و لذا فرزند مي پندارد كه شايد نماز اهميت چنداني ندارد. والا اگر بزرگ ترها به نماز بايستند، كودكان نيز مي آيند. متأسفانه، بسياري از خانواده ها به اين امر چندان توجهي ندارند، اما آيا به راستي در برابر امور مادي و دنيوي نيز همين گونه ايم؟ اگر با كسي وعده اي بگذاريم تا مبلغي پول از او بگيريم، دير و زود آن براي ما مهم نيست؟



[ صفحه 20]