عمر مسجد ضرار چندان طولاني نبود. اين مسجد تنها در فاصله ي زماني كه مسلمانان همراه با پيامبر صلي الله عليه و اله به جنگ تبوك رفته و برگشتند، بر پا بود و منافقان در آن نماز مي گزاردند. بر پايه ي روايتي، مدت غيبت پيامبر صلي الله عليه و اله در غزوه ي تبوك هشتاد شبانه روز بوده است. [1] فرمان تخريب مسجد از سوي پيامبر صلي الله عليه و اله در بازگشت از تبوك و قبل از ورود ايشان به مدينه صادر شد. پيامبر صلي الله عليه و اله گر چه در ظاهر به منافقان وعده داده بود كه پس از بازگشت از تبوك در مسجد آنان حاضر شود؛ ولي شواهدي در دست است كه نشان مي دهد پيامبر صلي الله عليه و اله حتي با قطع نظر از علم غيب الهي نيز به انگيزه هاي ناسالم بانيان مسجد ضرار آگاهي داشته است. [2] بنابراين شايد وعده ي آن حضرت يك گفتار مصلحت آميز بوده است. زيرا هرگاه پيامبر صلي الله عليه و اله صريحا به آنان وعده ي منفي مي داد، ممكن بود در غياب پيامبر صلي الله عليه و اله واكنش هايي از خود نشان دهند. ضمن اين كه پيامبر صلي الله عليه و اله هرگز وعده ي صريحي به آنان نداده بود؛ بلكه حضور خود در مسجد آنان را متوقف بر مشيت و خواست الهي نموده بود؛ و ترديدي نيست كه خداوند حضور پيامبر خويش در چنين مسجدي را دوست نمي دارد.

بنابر نقلي، زمين مسجد ضرار به جاي جمع آوري زباله هاي محل تبديل شد. ولي بر پايه ي نقل ديگر، زمين آن، خانه ي شخصي به نام ثابت بن اقرم شد. پيامبر صلي الله عليه و اله به يكي از ياران خويش به نام عاصم بن عدي پيشنهاد فرمود تا در زمين آن مسجد براي خود خانه بسازد، ولي عاصم به پيامبر فرمود: من در زميني كه درباره ي آن، چنان آياتي نازل



[ صفحه 246]



شده، خانه نمي سازم، وانگهي از آن بي نيازم؛ اگر صلاح بدانيد آن را به ثابت بن اقرم كه خانه ندارد بدهيد. پيامبر صلي الله عليه و اله زمين را به ثابت بخشيد. [3] .