در پوشش بناي مسجد ضرار، در واقع يك كودتا و توطئه پليد طراحي شده بود. در برخي روايات، ماجراي اين مسجد به فتنه اي كه سامري در غياب حضرت موسي عليه السلام در ميان بني اسرائيل به پا كرد تشبيه شده است. [1] .

اين مسجد در زماني بنا شد كه مسلمانان آماده ي اعزام به جنگ تبوك بودند. منافقان از دستگيري قريب الوقوع پيامبر صلي الله عليه و اله و ياران او به دست سپاه روم خبر مي دادند. عبدالله بن ابي سردسته ي منافقان به هم كيشان خود مي گفت: «محمد مي خواهد با روميان جنگ كند؛ آن هم با اين سختي و گرما و در سرزميني دور و در برابر سپاهي كه ياراي جنگ با آن را ندارد. گويا محمد جنگ با روميان را بازي پنداشته است. گويي از اكنون مي بينم كه فردا اصحاب محمد همگي اسير و به طناب ها پيچيده شده اند.» [2] .

پيامبر صلي الله عليه و اله در چنين شرايط دشواري، علاوه بر آن كه محمد بن مسلمه يا سباع بن عرفطه را به جانشيني خود در مدينه منصوب نمود، علي عليه السلام را نيز در مدينه باقي گزارد. [3] وقتي منافقان در اين باره به شايعه پراكني و سخنان بيهوده پرداختند، پيامبر صلي الله عليه و اله فرمود: علي عليه السلام براي من به منزله ي هارون است كه در غياب موسي عليه السلام جانشين وي در ميان بني اسرائيل بود. [4] .

باقي گزاردن علي عليه السلام در مدينه با جو مسمومي كه منافقان ايجاد كرده بودند، بي



[ صفحه 245]



ارتباط نبود. اين كار در حقيقت يك اقدام احتياطي از سوي پيامبر صلي الله عليه و اله بود كه در آن شرايط دشوار صورت گرفت. زيرا پيامبر صلي الله عليه و اله معمولا در هنگام غيبت از مدينه، بيش از يك نماينده در آن جا تعيين نمي فرمود.