پيشوايان دين نيز به پيروي از قرآن كريم بر جنبه هاي عبادي مسجد تأكيد نموده اند. در اين زمينه كافي است به احكام و آداب مسجد كه در فصل چهارم گذشت، نگاهي مجدد بيفكنيم. دقت در بيشتر اين احكام نشان مي دهد كه اسلام مي خواهد مسجد جايگاهي مناسب براي ذكر و ياد حق تعالي باشد و مؤمنان بتوانند در آن جا با حضور قلب خداي را پرستش كنند. بر همين پايه، از انجام هر كاري كه ممكن است مسجد را از ايفاي چنين نقشي باز دارد، نهي شده است.

آراستن مساجد با طلا، نقاشي كردن مسجد، خريد و فروش، قضاوت كردن و اجراي حدود در مسجد، راه دادن ديوانگان و خردسالان به مسجد، بلند كردن صدا و به زبان آوردن سخنان بيهوده، اعلام اشياي گمشده و پيدا شده در مسجد و اموري از اين دست، هر كدام مي تواند انسان را از توجه شايسته به نماز و عبادت در مسجد باز دارد.

گاه اتفاق مي افتد رفتار ديوانه اي در مسجد يا كارهاي بچه گانه ي كودكي خردسال،



[ صفحه 129]



افكار نمازگزاران را پريشان مي كند. اعلام اين كه چيزي پيدا يا گم شده، جمعي را از توجه به نماز و عبادت باز مي دارد. بيرون آوردن شمشير از غلاف يا آويزان نمودن آن در سمت قبله ي مسجد ممكن است براي نمازگزار يا كسي كه به قرائت قرآن و يا ذكر و دعا مشغول است، ايجاد هراس و وحشت كند و او را از عبادت باز دارد.

تأكيد بر حضور در مسجد با حالت طهارت و پاكيزگي، ترغيب نمازگزاران نسبت به آراستن خود و استفاده از عطر و بوي خوش و برطرف نمودن بوي بد از دهان و بدن به هنگام حضور در مسجد نيز بر همين پايه است. گاه ديده مي شود بوي ناخوشايند بدن كسي در مسجد، فضا را براي جمعي از نمازگزاران غير قابل تحمل مي كند و آنان را از عبادت باز مي دارد. سخن گفتن درباره ي امور دنيوي نيز با محيطي كه براي عبادت و ياد خداوند بنا شده، تناسبي ندارد. گفتگوي دو يا چند نفر پيرامون امور دنيوي، زمينه ي مساعدي را براي تشويش افكار ذاكران و نمازگزاران فراهم مي نمايد.

پيشوايان دين افزون بر بيان چنين احكام و دستورهايي، در سخنان خويش با تعبيرهاي گوناگون بر اين نكته كه مسجد براي عبادت و ياد خدا بنا شده، پاي فشرده اند. پيامبر صلي الله عليه و آله خطاب به شخصي كه در مسجد اعلام مي كرد چيزي را گم كرده است و هم خطاب به كسي كه در مسجد به تراشيدن تير مشغول بود، فرمود:

«مسجد را براي چنين كارهايي نساخته اند.» [1] .

آن حضرت همچنين خطاب به كسي كه در مسجد، شعر مي سرود، فرمود:

«... مساجد را براي قرآن خواندن ساخته اند.» [2] .



[ صفحه 130]