ترديدي نيست كه اسلام، چگونگي بناي مسجد را - همچون هر بناي ديگري - تا حدود زيادي تابع شرايط زمان و مكان و سليقه هاي افراد قرار داده است. اصولا ساختمان سازي با ارائه يك طرح و الگوي همگون براي همه ي مكان ها و زمان ها سازگاري ندارد؛ چه هر زمان و مكاني، نوع خاصي از معماري را مي طلبد. مهم اين است كه بناي مسجد به گونه اي باشد كه بتواند جوابگوي نيازهاي مسجد باشد و اين كانون مقدس را در ايفاي رسالت هاي مهمي كه در ابعاد گوناگون بر دوش دارد، توانمند سازد.

با اين همه، اسلام رهنمودهايي كلي پيرامون شيوه ي بناي مسجد ارائه نموده است. طبيعي است كه جهت گيري اين رهنمودها در راستاي تحقق بخشيدن به همان اهدافي است كه مسجد براي آن بنا شده است. از اين رو عدم رعايت اين اصول چه بسا مسجد را از ايفاي نقش خود باز دارد. در زير برخي از اين رهنمودها را مورد بررسي قرار مي دهيم.