نگهداري، حفظ و تأمين نيازهاي عمراني مسجد نيز همچون ساختن آن يكي از مصاديق عمران مسجد است. اگر بنايي كاملا مجلل و آباد ساخته شود، اما نگهداري هاي لازم از آن به عمل نيايد، پس از گذشت زماني رو به ويراني مي نهد.

يكي از راه هاي تأمين مخارج مسجد، «وقف بر مسجد» است. وقف، يك سنت اسلامي و نوعي صدقه و انفاق در راه خداست. وقف نمودن بر مسجد نيز همچون خود مسجد ساختن، باقيات الصالحات و صدقه ي جاريه اي است كه آثار و فوايد گرانقدر آن حتي پس از مرگ نيز به انسان مي رسد.

وقف كردن باغ، املاك، زمين مزروعي و مانند اينها بر مسجد سبب مي شود تمامي و يا بخشي از هزينه هاي مسجد تأمين شود و خانه ي خدا گرم و پر رونق گردد. وقف بر مسجد در واقع تلاش در راستاي عمران وآبادي مسجد است. از اين رو



[ صفحه 71]



واقفان را بايد در شمار آبادكنندگان مساجد به شمار آورد.

نياكان ما در طول ساليان دراز با وقف هاي زيبا و گاه شگفت انگيزي كه بر مساجد مي نمودند، خانه هاي خدا را آبادان، بي نياز و قدرتمند نگه مي داشتند. ما نيز بايد به اندازه ي توان خود در راستاي احياي اين سنت اسلامي و مبارك تلاش كنيم.

متأسفانه سنت حسنه ي وقف بر مسجد در زمان ما قدري رنگ باخته است. امروزه در كشور ما بانيان مساجد، بيشتر به هزينه ي ساخت و ساز مسجد توجه مي كنند و تأمين هزينه ي نگهداري و اداره ي مسجد براي ساليان دراز چندان مورد توجه قرار نمي گيرد. گسترش فرهنگ وقف بر مسجد سبب مي شود تا خانه هاي خداوند به شكلي آبرومند و شايسته اداره شوند و مساجد، مردمي باقي بمانند و از مراكز دولتي بي نياز باشند.

براي تأمين مخارج مسجد علاوه بر موقوفات مخصوص به مسجد مي توان از موقوفاتي كه براي صرف در «كارهاي خير» يا «راه خدا» وقف شده، نيز استفاده كرد؛ زيرا ترديدي نيست كه مصرف موقوفه براي مسجد، مصرف در كار خير و راه خداست.

همچنين مي توان زكات مال و زكات فطره را - كه در پايان ماه مبارك رمضان پرداخت مي شود - براي تأمين مخارج مسجد مصرف كرد. هر چند در مورد زكات فطره بهتر آن است كه به مصرف فقيران و نيازمندان برسد.

مصرف كردن خمس (سهم امام عليه السلام) براي تأمين مخارج مسجد در صورتي جايز است كه از سوي مجتهد جامع الشرايط، اذن خاصي در اين باره وجود داشته باشد.