همان گونه كه مكه حرم خدا و مدينه، حرم پيامبر صلي الله عليه و آله است، كوفه هم حرم اميرالمؤمنين عليه السلام است. گر چه بسياري از مورخان، تاريخ بناي كوفه و مسجد آن را سال هفدهم هجري و در دوران خليفه ي دوم دانسته اند، [1] ولي از سخنان امامان معصوم به خوبي استفاده مي شود كه اين مسجد داراي پيشينه اي طولاني است و پيامبران بزرگ خدا همچون آدم و نوح و ادريس و ابراهيم در آن نماز گزارده اند. [2] حتي از روايتي استفاده مي شود كه پيامبر صلي الله عليه و آله در شب معراج به هنگام عبور از اين مسجد در آن نماز گزارده است. [3] .

فضايلي كه در روايات براي اين مسجد برشمرده شده، شگفت انگيز است. امام باقر عليه السلام مي فرمايد:

«اگر مردم، مسجد كوفه را مي شناختند از راه دور براي رسيدن به آن، توشه و مركب سواري آماده مي كردند. يك نماز واجب در اين مسجد، ثواب يك حج و نماز مستحب در آن ثواب عمره را دارد.» [4] .

بر پايه ي حديثي از علي عليه السلام، دعاي گرفتاران در اين مسجد مستجاب است. [5] .

در حديثي ديگر از آن حضرت آمده است:



[ صفحه 47]



«اگر مردم فضايل و بركات اين مسجد را مي دانستند از راه هاي دور حتي با عبور از روي برف ها هم كه شده، خود را به آن مي رساندند... گويا مي بينم كه اين مسجد در روز قيامت مانند محرمي كه دو جامه ي احرامي بر تن دارد حاضر مي شود و براي اهل خود و نمازگزارانش شفاعت مي كند و شفاعت او مورد پذيرش قرار مي گيرد. هيچ مؤمني نيست مگر اين كه در اين مسجد حضور يافته و يا دلداده و مشتاق حضور در آن است.» [6] .

اين مسجد مقدس در طول تاريخ، پيوسته مورد توجه بندگان صالح خدا و اولياي بزرگ او بوده است؛ گر چه انتساب كوفه و مسجد آن به اميرالمؤمنين عليه السلام سبب شده تا برخي از متعصبان كوردل، فضايل آن را انكار نمايند.

مسجد كوفه داراي اعمال خاصي است كه در كتاب هاي دعا بيان شده است. مسافر مي تواند در مسجد كوفه نيز همچون مسجدالحرام و مسجدالنبي نمازش را تمام بخواند. از روايات استفاده مي شود كه اين حكم الهي، سري از اسرار خداوند است. [7] .