مسجد الحرام كه خانه ي كعبه در آن قرار دارد، پيشينه اي به قدمت خود كعبه دارد. گر چه برخي بناي كعبه را به حضرت ابراهيم عليه السلام نسبت داده اند، ولي شواهد فراواني نشان مي دهد كه بنيانگذار آن، حضرت آدم عليه السلام بوده؛ و ابراهيم عليه السلام بعدها آن را بازسازي نموده است.

از برخي روايات چنين بر مي آيد كه حضرت ابراهيم و اسماعيل عليهما السلام حد و مرز مسجد الحرام را تعيين نموده اند. [1] مسجد الحرام تا زمان خليفه ي دوم تنها همان فضاي باز اطراف خانه ي كعبه بوده است. در زمان خليفه ي دوم براي اولين بار گرد آن ديواري كشيده شد. اين مسجد كه قبله ي مسلمانان در آن قرار دارد، خود قبله گاه دل هاي همه ي خداشناسان است.

مسجد الحرام، برترين مسجد خدا بر روي زمين است. قرآن كريم در آيات فراواني با عظمت و احترام از آن ياد كرده است. كفار و مشركان را از تصدي امور آن و حتي ورود به آن ممنوع كرده است. از نظر قرآن كريم، مسجد الحرام در محدوده ي مرزهاي جغرافيايي و تقسيم بندي هاي ملي و نژادي نمي گنجد و مردم مكه با مسلمانان سراسر جهان در برابر آن يكسانند. (سواء العاكف فيه و الباد). [2] .

به سخني ديگر، مسجد الحرام يك پايگاه بين الملل اسلامي است؛ از اين رو افزون بر فضايل معنوي كه دارد، ناموس مسلمانان نيز هست؛ زيرا مظهر اسلام و تجليگاه وحدت و همبستگي آنهاست. از همين رو حفظ احترام و عظمت آن بر



[ صفحه 45]



همه ي مسلمانان واجب است.

گر چه هر نقطه اي از اين مسجد مقدس داراي فضيلت فوق العاده است؛ ولي برخي نقاط آن مانند: حطيم، مقام ابراهيم و حجر اسماعيل داراي فضيلت ويژه است. از روايات استفاده مي شود كه قبر بسياري از پيامبران بزرگ خدا در مسجدالحرام قرار دارد. اين ويژگي بر فضيلت و شرافت اين مكان افزوده است.

پيامبران بزرگ خدا، صالحان و صديقان تاريخ در آن حضور يافته و به عبادت و بندگي خدا پرداخته اند. يك ركعت نماز در اين مسجد، برابر با يك ميليون ركعت نماز در ديگر مساجد است. [3] در حديثي از امام باقر عليه السلام آمده است:

«كسي كه نماز واجبي را در مسجد الحرام به جاي آورد، خداوند همه ي نمازهايي را كه از آغاز تكليف بر او واجب بوده و نيز نمازهايي را كه تا پايان عمر به جاي مي آورد قبول مي كند.» [4] .

مسجد الحرام، احكام، آداب و اعمال فراوان و مخصوصي دارد كه در كتاب هاي مفصل ذكر شده است.