آداب و شرايط نماز
امام رضا عليه السلام فرمود:
1- هنگامي كه براي انجام دادن نماز اراده نمودي، پس با بي رغبتي، كسالت، خواب آلودگي، عجله و... مشغول به چيزي نماز، به جاي نياور.
2- با حالت حضور قلب و سكون و آرامش و تأني، مشغول نماز شو.
3- بر شما باد در نماز به خشوع و خضوع.
4- در پيشگاه الهي چنان خاشع و خاضع باش كه خشيت و خوف از سيماي تو ظاهر گردد، و به وسيله طمأنينه خوف و رجاء در تو ظهور پيدا كند. ار كثرت ترس و ورعي كه بر قلبت عارض گرديده
[ صفحه 46]
است، پس در اين حالت مقابل پروردگارت همچون بنده ي فراري گناهكاري كه در مقابل مولايش قرار گرفته، بايست.
5- قدم هايت را منظم كن و خود را براي اطاعت از مولايت مستعد و مهيا ساز.
6- به چپ و راست توجه مكن.
7- خدا را مثل اين كه تو را مي بيند به حساب آور، زيرا اگر تو خدا را نمي بيني همانا خدا تو را مي بيند.
8- با ريش و ساير اعضا و جوارحت و با جامه ات بازي مكن.
9- در حال گرفتگي بيني نماز نخوان.
10- و براي زنان نيز درست نيست كه با نقاب و روبند نماز بخوانند.
11- چشمت را در هنگامي كه ايستاده اي به موضع سجده بينداز.
12- و در هنگام نماز، از خودت جزع و هول و ترس از خدا ظاهر كن و با اين حالات مخصوص، نشان بده كه تو راغب الي الله هستي و به خدا عشق مي و رزي.
13- در حال قيام گاهي به اين پا و گاهي به آن پا تكيه مكن.
14- نمازي به جا آور مثل اين كه نماز وداع است كه ديگر موفق به اداي آن نمي شوي.
15- بدان كه همانا تو در برابر خداوند جبار هستي، بنابراين با چيزي از اشياء به بازي مشغول مشو و حديث نفس مكن و قلبت را از همه چيز غير از ياد خدا و عبادت او فارغ كن، و فقط بايد به كار نماز بپردازي.
[ صفحه 47]
16- هنگام نماز در حال قيام دست ها را روي ران هاي پايت قرار بده.
17- در شروع نمازت تكبير بگوي.
18- و دست هايت را تا نرمه گوشت بلند كن، به طوري كه انگشت هاي ابهامت از گوش و مقابل آن تجاوز نكند.
19- و در قنوت نماز واجب دست هايت از سر تجاوز نكند و اما در نماز نافله و وتر مانعي نيست.
20- هرگاه به ركوع رفتي، پس دست هايت را به زانوهايت بگذار و انگشتانت را بگشا و دست هايت را جمع نموده از محاذي زانوها و پاها خارج مكن.
21- هنگام برخاستن از ركوع، به تمام قامت بايست، تا مفاصلت تماما به مكان اصلي خود برگردد، و عروق و رگ ها جابه جا شود.
22- در سجده جبين و پيشاني و كف دست هايت را بر زمين بگذار.
23- انگشتان دست ها را هنگام سجده ببند و به طرف قبله قرار ده.
24- و هرگاه نشستي، پس به قسمت راست بدن ننشين، بلكه طرف راست را بلند نموده و بر طرف چپ بگذار و بر ران هاي خود بنشين.
25- دست روي دست مگذار، بلكه دست هايت را آزاد كن و مستقيم بر ران ها قرار بده، زيرا اين عمل، عمل اهل كتاب است.
26- هنگام نماز، خميازه مكش و دست و پا را دراز مكن و آروغ نزن و اگر اين دو بر تو فشار آوردند با جد و جهد از خود دفع كن و
[ صفحه 48]
تحمل نما.
27- هر گاه عطسه زدي، «الحمدلله» بگو.
28- در موضع سجده ات حركت نكن و راه مرو و به جلو و عقب نرو و ثابت و بدون حركت باش.
29- در حالي كه در فشار ادرار و مدفوع هستي به نماز نايست و اگر در نماز بودي و احساس فشار و ناراحتي از آنها نمودي، پس از نماز منصرف شو، مگر اين كه خفيف باشد كه توان تحمل آن را بدون زيان و ضرر به نمازت داشته باشي.
30- وقتي كه به نماز ايستادي با تمام توجه قلبي و با همه وجودت به خداوند روي آور، تا خدا نيز به تو روي آورد.
31- و هرگاه خواستي براي نماز وضو بگيري وضويي كامل بساز.
32- و هرگاه خواستي سجده كني پيشانيت را بر خاك بگذار.
33- هرگاه به نمازت روي آوردي و با توجه و حضور كامل قلبي به نماز ايستادي و آداب و شرايط نماز را حفظ كردي و با همه وجودت به سوي خدا رفتي، او نيز با همه رحمت و مغفرت و عنايتش به تو رو خواهد آورد و هرگاه از خدا روگردان شدي و اعراض كردي، خداوند نيز از تو روگردان شود. [1] .
[ صفحه 49]
پاورقي
[1] بحارالانوار، ج 84، ص 204.