1- در طول روز، تقوا را پيشه كنيم، و از گناهان صغيره و كبيره پرهيز نماييم؛ خود را آلوده به صفات رذيله نكنيم تا توفيق پيدا كنيم شب، براي نماز شب بلند شويم.

2- هنگام خوابيدن به نيت نماز شب بخوابيم، و از خداوند بخواهيم كه به ما توفيق بيدار شدن را بدهد.

3- هنگام شب غذا كم بخوريم، پرخوري مانع نماز شب مي شود.

4- هنگام خوابيدن با حالت وضو بخوابيم.

5- هنگام خوابيدن، از تلاوت قرآن و دعا و تسبيحات فاطمه زهرا (س) غافل نشويم.

6- هنگامي كه براي نماز شب بلند شديم، خداوند را شكر كنيم كه توفيق آن را به ما داده است.

7- هرگاه از بيت الخلاء برآييم، ابتدا مسواك بزنيم. در حديثي امام صادق (ع) فرمود: «وقتي براي نماز شب بلند شدي، مسواك بزن (تا دهان تو پاكيزه و خوشبو باشد)، زيرا فرشته مي آيد و دهانش را بر دهان تو مي گذارد، و هر حرفي را كه تلفظ مي كني، آن را به آسمان مي برد، پس دهانت خوشبو باشد». [1] .

8- وضوي كامل به جا آوريم.



[ صفحه 127]



9- بعد از اكمال وضو، استعمال طيب كنيم، يعني خود را به عطريات معطر سازيم. رسول خدا (ص) فرمود: «دو ركعت نمازي كه شخص متعطر گزارد، افضل است از هفتاد ركعت نماز كه غير متعطر به جا آورد».

10- از ابتداي روز و در اول شب به فكر تهيه ي اسباب تهجد و شب زنده داري، كه عبارت از خواب در روز و اول شب و تهيه ي مكان مناسب و كتاب دعا و آب وضو و مسواك و چراغ است، باشيم.

11- در هنگام خوابيدن آيه ي آخر سوره ي كهف را به نيت اينكه در وقت نماز شب بيدار شويم قرائت كنيم، كه اين مسأله براي كساني كه اهل تهجد هستند به تجربه ثابت شده است.

«قل انما انا بشر مثلكم يوحي الي انما الهكم اله واحد فمن كان يرجوا لقاء ربه فليعمل عملاً صالحاً و لا يشرك بعبادة ربه احداً.» [2] .

بگو من فقط بشري هستم همچون شما (امتيازم اين است كه) به من وحي مي شود كه معبود شما تنها يكي است. پس هر كس اميد لقاي پروردگار خويش را دارد، بايد عمل صالح انجام دهد و كسي را در عبادت پروردگارش شريك نكند.

در مفتاح الفلاح شيخ بهايي از امام صادق (ع) روايت شده است كه آن حضرت فرمودند: «بنده اي از بندگان كه آخر سوره ي مباركه ي كهف را بخواند و اراده كند كه در فلان ساعت برخيزد، در همان ساعت از خواب برمي خيزد».



[ صفحه 128]



12- از رسول خدا (ص) روايت شده است: «كسي كه مي خواهد براي نماز شب برخيزد، چون بسترش را آماده كرد بگويد:

«اللهم لا تومني مكرك و لا تنسني ذكرك و لا تجعلني من الغافلين اقوم ساعة.»

بارالها! مرا از مكر خود ايمن مگردان و ياد خودت را فراموشم منما و مرا در زمره ي غافلان قرار مده...

بعد ساعتي كه مي خواهد براي نماز به پا خيزد در نظر آورد، خداوند ملكي را مأمور مي كند كه او را در همان ساعت از خواب بيدار كند».

13- حالات اول شب در توفيق آخر شب مؤثر است؛ لذا سزاوار است انساني كه قصد تهجد دارد، بر وظايف و آداب خوابيدن مواظبت داشته باشد تا توفيق قيام براي نماز شب نصيبش شود.

14- از وظايف مهم هنگام خواب يكي محاسبه نفس مي باشد كه مي بايست از ابتداي وقتي كه در شب قبل از خواب بيدار شده تا آن هنگام كه مي خواهيم براي خواب به بستر برويم، تمامي حركات و سكنات و اقوال و افعال خود را به همان كيفيتي كه در پيش بيان شد، محاسبه كنيم.

15- هنگام خواب ياد مرگ بيفتيم، چون خواب برادر مرگ است و هنگام خواب خداوند روح او را مي گيرد، همچنان كه روح مرده گرفته مي شود؛ و اين آيه شريفه را قرائت مي كند: «الله يتوفي الانفس حين موتها و التي لم تمت في منامها»؛ خداوند است آنكه جانها را در هنگام مرگ مي گيرد و آنكه نمرده است در حال خواب.



[ صفحه 129]



16- هنگام خواب «بسم الله الرحمن الرحيم» بگويد.

17- در ابتداي ورود به بستر آيه ي شريفه «آمن الرسول...» را بخواند.

18- بعد از تسبيح حضرت زهرا (س)، سه مرتبه (يا يازده مرتبه) سوره ي حمد و توحيد را قرائت كند و بعد اين دعا را سه بار بخواند: «يفعل الله ما يشاء بقدرته و يحكم ما يريد بعزته».

19- سپس «آية الكرسي» و آيه ي «شهد الله» را تلاوت كند و استغفار نمايد و تسبيحات اربعه را به زبان آورد.

20- چون به بستر رود بر طرف راست و رو به قبله، همان گونه كه ميت را در قبر مي نهند، بخوابد.

21- هنگام خواب، تسبيح حضرت فاطمه ي زهرا (س) را بگويد.

در حديثي امام صادق (ع) مي فرمايد: «هر كس كه شب را با تسبيح فاطمه (س) سپري كند (و هنگام خواب تسبيح گويد) از مردان و زناني مي باشد كه خداوند را زياد ياد مي كند و به آيه ي «واذكروا الله ذكراً كثيراً» عمل نموده است.» [3] .