«فاصبر علي ما يقولون و سبح بحمد ربك قبل طلوع الشمس و قبل الغروب و من الليل فسبحه و ادبار السجود.» [1] .

در برابر آنچه مي گويند شكيبا باش، و تسبيح و حمد پروردگارت را قبل از طلوع آفتاب و پيش از غروب به جا آور و در بخشي از شب او را تسبيح كن و بعد از سجده.

در اين آيه خداوند پيامبر (ص) را مورد خطاب قرار داده مي گويد: «در برابر آنچه آنها مي گويند، شكيبا باش». چرا كه تنها با نيروي صبر و استقامت مي توان بر اين مشكلات پيروز شد و توطئه هاي دشمن را درهم



[ صفحه 26]



شكست و نسبتهاي نارواي آنها را در مسير حق تحمل كرد. و از آنجا كه صبر و استقامت نياز به پشتوانه اي دارد، و بهترين پشتوانه، ياد خدا و ارتباط با مبدأ علم و قدرت جهان آفرين است.

در دنبال اين دستور مي افزايد: «و تسبيح و حمد پروردگارت را قبل از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن به جا آور. و همچنين در قسمتي از شب او را تسبيح كن و بعد از سجده ها».

اين ياد مداوم و تسبيح مستمر همچون قطره هاي حياتبخش باران بر سرزمين قلب و جان تو مي ريزد و آن را سيراب مي كند. دائماً به تو نشاط و حيات مي بخشد و به استقامت در مقابل مخالفان لجوج دعوت مي كند.

اين عبادات و تسبيحات نقش مهمي در آرامش فكر و رضايت خاطر آدمي دارد و به او در برابر حوادث سخت نيرو و توان مي بخشد.

به هر حال عبادت و تسبيح و حمد خدا در دل شب و در آغاز طلوع فجر لطف و صفاي ديگري دارد و از تظاهر و ريا دورتر است و آمادگي روحي براي آن بيشتر مي باشد؛ چرا كه كارهاي مشغول كننده ي زندگي روزانه تعطيل است، استراحت شبانه به انسان آرامش بخشيده، قال و غوغا فرونشسته و در حقيقت همزمان با وقتي است كه پيامبر به معراج رفت و در مقام «قاب قوسين» در آن خلوتگه راز قرار گرفت و با خداي خود به راز و نياز پرداخت. و به همين دليل در آيات مورد بحث روي اين دو وقت تكيه شده است.

و در حديثي از پيغمبر اكرم (ص) مي خوانيم: «ركعتا الفجر خير من



[ صفحه 27]



الدنيا و ما فيها»: دو ركعت نافله ي صبح براي تو بهتر است از دنيا و آنچه در دنيا است. [2] .