قرآن كريم مي فرمايد: «كسي كه در ساعات شب به عبادت و نماز



[ صفحه 24]



خداوند و سجده و قيام مشغول باشد، انساني شايسته و باارزش است».

«امن هو قانت آناء الليل ساجداً و قائماً يحذر الآخرة و يرجوا رحمة ربه.» [1] .

آيا كسي كه خاضع است (به خدا) در ساعتهاي شب در حال سجده و به پا خاسته، از آخرت مي ترسد و رحمت پروردگار خود را اميد مي برد.

آن انسان مشرك و فراموشكار و متلون و گمراه و گمراه كننده كجا و اين انسان بيداردل و نوراني و باصفا كه در دل شب كه چشم غافلان در خواب است، پيشاني بر درگاه دوست گذارده و با خوف و رجاء او را مي خواند كجا؟

آنها نه به هنگام نعمت از مجازات و كيفر خود را در امان مي دانند و نه به هنگام بلا از رحمتش قطع اميد مي كنند، و اين دو عامل، همواره وجود آنان را در حركتي مداوم، توأم با هوشياري و احتياط، به سوي دوست مي برد.

«قانت» از ماده ي «قنوت» به معني ملازمت اطاعت توأم با خضوع است.

«آناء» جمع «انا» (بر وزن صدا و فنا) به معني ساعت و مقداري از وقت است.



[ صفحه 25]



تكيه روي ساعت شب به خاطر آن است كه در آن ساعات حضور قلب بيشتر و آلودگي به ريا از هر زمان كمتر است.

مقدم داشتن «ساجداً» بر «قائماً» به خاطر آن است كه سجده مرحله ي بالاتري از عبادت است و مطلق بودن رحمت و مقيد نشدن آن به آخرت دليل بر وسعت رحمت الهي و شمول آن نسبت به دنيا و آخرت است.

در حديثي كه در «علل الشرايع» از امام باقر (ع) و همچنين در كتاب كافي از آن حضرت نقل شده است، مي خوانيم كه آيه ي «امن هو قانت آناء الليل» به نماز شب تفسير شده است.