قيام در دل شب
«قم الليل الا قليلاً - نصفه او انقص منه قليلاً - اوزد عليه و رتل القرآن ترتيلاً.» [1] .
شب را، جز كمي، به پا خيز، نيمي از شب را يا كمي از آن كم كن. يا بر نصف آن بيفزا و قرآن را با دقت و تأمل بخوان.
همان گونه كه از لحن آغاز اين سوره برمي آيد دعوتي است آسماني از پيامبر (ص) براي استقامت و آمادگي جهت پذيرش يك وظيفه ي بزرگ و سنگين كه بدون خودسازي قبلي انجام آن ممكن نيست، مي فرمايد:
اي جامه به خود پيچيده: «يا ايها المزمل».
شب را جز كمي به پا خيز: «قم الليل الا قليلاً».
نيمي از شب را يا كمي از آن كم كن: «نصفه او انقص منه قليلاً».
جالب اينكه مخاطب در اين آيات پيامبر اكرم (ص) است، ولي نه به عنوان «يا ايها الرسول» و «يا ايها النبي» بلكه به عنوان «يا ايها المزمل»، اشاره به اين كه دوران «جامه به خود پيچيدن» و در گوشه ي انزوا نشستن نيست، بلكه دوران قيام و خودسازي و آمادگي براي انجام رسالتي عظيم است.
انتخاب شب براي اين است كه اولاً چشم و گوش دشمنان در خواب است، ثانياً كارهاي زندگي تعطيل مي باشد. به همين دليل، انسان آمادگي
[ صفحه 21]
بيشتري براي انديشه و تفكر و تربيت نفس دارد، همچنين انتخاب قرآن به عنوان متن اصلي اين برنامه به خاطر آن است كه تمام درسهاي لازم را در اين زمينه دربر دارد و بهترين وسيله ي تقويت ايمان و استقامت و تقوا و پرورش نفوس است. ضمناً از همين آيه ي آخر سوره به خوبي استفاده مي شود كه پيامبر (ص) در اين قيام شبانه تنها نبود، بلكه گروهي از مؤمنان نيز در اين برنامه ي خودسازي و تربيتي و آمادگي، همگام و همراه پيامبر (ص) بودند و او را به عنوان اسوه و الگويي در اين راه پذيرفته بودند.
پاورقي
[1] مزمل، آيات 2 - 4.