در روايتي از امام باقر (ع) چنين مي خوانيم كه آن حضرت به يكي از يارانش فرمود: «الا اخبرك بالاسلام اصله و فرعه و ذروة سنامه»: آيا ريشه و شاخه و بلندترين قله ي اسلام را به تو معرفي كنم؟



[ صفحه 18]



راوي عرض كرد: بفرماييد فدايت شوم.

فرمود: «اما اصله الصلوة، و فرعه الزكوة، و ذروة سنامه الجهاد!»:

ريشه اش نماز است و شاخه اش زكات، و قله مرتفعش جهاد است.

سپس افزود: اگر بخواهي تمام ابواب خير را به تو معرفي كنم.

راوي مي گويد: بفرماييد فدايت شوم.

امام فرمود: «الصوم جنة، و الصدقة تذهب بالخطيئة، و قيام الرجل في جوف الليل بذكر الله، ثم قرأ «تتجافي جنوبهم عن المضاجع»: روزه سپري است در مقابل آتش و صدقه محو كننده ي گناه است، و برخاستن انسان در دل شب او را به ياد خدا مي اندازد، سپس آيه «تتجافي جنوبهم عن المضاجع» را تلاوت فرمود. [1] .

صاحب الميزان مي فرمايد:

«مؤمنين خواب خود را ترك مي كنند و به عبادت خدا مي پردازند. آنها از بستر دوري مي كنند در حالي كه مشغول به دعاي پروردگارشانند. در دل شب آن هنگامي كه چشمها به خواب و بدنها بي حركت افتاده، خدا را مي خوانند، اما نه تنها از خوف؛ تا نوميدي از رحمت خدا بر آنان مسلط شود و نه تنها به طمع رحمت؛ تا از غضب و مكر خدا ايمن باشند؛ بلكه هم از ترس و هم به طمع، او را مي خوانند و در دعاي خود ادب عبوديت را بيشتر رعايت مي كنند، با درخواست آن حوايجي كه هدايت براي آدمي



[ صفحه 19]



پديد مي آورد و اين تجافي از بستر، و دعا با نوافل شبانه و نماز شب معروف منطبق است.»