(2) رب لك سجدت

(2) پروردگارا، من از بهر تو سجده كردم،

(3) و بك امنت

(3) و به تو ايمان آوردم،

(4) و لك اسلمت

(4) و تو را ايمان بردم،

(5) و عليك توكلت

(5) و كار خود، به تو واگذاشتم،

(6) و انت ربي

(6) و توئي پروردگار من،

(7) سجد وجهي

(7) سجود كرد روي من،

(8) للذي خلقه

(8) آن كس را كه آفريده است او را، به دانائي و توانائي،

(9) و شق سمعه و بصره

(9) و برگشود گوش و چشم او را، به شنوائي و بينائي،

(10) و الحمدلله رب العالمين

(10) و همه ستايش ها و ثناها خداي راست كه پروردگار جهانيان است.



[ صفحه 54]



(11) تبارك الله احسن الخالقين

(11) بزرگ و برتر و دائم و ثابت خداي، كه بهترين آفرينندگان است.

(12) سبحان ربي الاعلي

(12) منزه و مقدس مي خوانم و پاك و پاكيزه مي دانم پروردگار برتر و فراتر خود را، از هر چه جناب متعال او را نسزد و عزت جلال او را نشايد.

(13) و بحمده

(13) در حالتي كه مشغول ستايش و نيايش اويم كه توفيق بخشيده است مرا كه تنزيه و تقديس او به جاي آرم.

(14) اللهم اغفرلي

(14) بار خدايا مرا بيامرز،

(15) و ارحمني

(15) و مرا رحمت كن،

(16) و اجبرني

(16) و شكستگي هاي مرا درستي ده و نقصان هاي مرا تلافي فرماي،

(17) و اهدني

(17) و مرا راه بنماي،

(18) اني لما انزلت الي من خير فقير

(18) همانا من، بر آنچه كه فرو فرستاده اي مرا، از نيكي ها، نيازمندم.

(19) استغفرالله ربي و اتوب اليه

(19) آمرزش مي طلبم از پروردگار خود و به سوي او باز مي گردم.

(20) اللهم ربي

(20) بار خدايا،اي پروردگار من!

(21) بحولك

(21) با دگرگونه گرداندنت.

(22) و قوتك

(22) و نيرو رساندنت،



[ صفحه 55]



(23) اقوم

(23) بر مي خيزم،

(24) و اقعد

(24) و مي نشينم.

(25) و اركع و اسجد

(25) و ركوع و سجود مي كنم.

1- مستحب است كه قبل از سجود، تكبير بگويد - در حال قيام - و چون به سجود رود، نخست دو كف دست بر زمين نهد، سپس زانوها، و (زن) به عكس اين كند - و بايد كه انگشتان هر دو دست را به جانب قبله قرار دهد و از هم نگشايد و هيچ يك از دست ها را به پهلو نچسباند و زانوها را از هم دور دارد و اگر (مرد) باشد بيني را، هشتم اعضاي سجود كند، و از پيشاني، مقدار (يك درهم) يا بيشتر به سجده گاه برساند (نه كمتر) و بر خاك سجده كند (نه بر چوب و سنگ و امثال آن (از چيزهائي كه سجود بر آن جائز است) و بهتر است كه بر خاك مزار ائمه معصومين (عليهم السلام) باشد به خصوص تربت كربلا! (و اگر همه ي اعضاي سجود را برهنه و بر خاك رساند افضل است) و قبل از تسبيح بگويد: (به متن از رديف 2 به بعد رجوع شود)



11- ز ابر افكند قطره اي سوي يم

ز طلب آورد نطفه اي در شكم



از آن قطره لؤلؤي لالا كند

وزين صورتي سرو بالا كند



دهد نطفه را صورتي چون پري

كه كرده است بر آب صورتگري؟



13- و تا ملال حاصل نشده، مكرر تسبيح گويد مگر امام كه بر سه بار اقتصار مي كند!

(... ذكر واجب ركوع و سجود، تسبيح كبير، به يك بار، يا تسبيح صغير (سبحان الله) است، به سه بار!)

امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: به خدا سوگند، كه زيان نكرد، هر كه حقيقت سجود را چنان كه بايد به فعل آورد، گرچه در همه عمر، به يك نوبت باشد و ظفر نيافت آن كه فريب داد نفس خود را در مثل اين حال، غافل و بي خبر از



[ صفحه 56]



آنچه حق تعالي مهيا كرده است از بهر سجودكنندگان از خير دنيا و سعادت آخرت و دور نگشت از خداي، هرگز، هركه در سجود، نيكو نزديك شد به خداي عزوجل و نزديك نگردد به او هرگز، هر كه نيك به جاي نيارد ادب سجود را و نگاه ندارد حرمت آن را و دل به غير (حق تعالي) دهد در سجود - در اين صورت عبادت چنين كسي چگونه خواهد بود؟ پس سجود كن، سجود كسي كه بس به خشوع گرايد و بسيار فروتني نمايد آفريدگار (عزوجل) را و خود را خوار و ذليل او گرداند و داند كه از خاكي آفريده شده كه همه بر آن پاي مي نهند و از نطفه اي پديد آمده كه همه آن را پليد مي شمرند. در حديث نبوي وارد شده كه نزديك تر وقتي و حالي كه بنده را به خداست، حالت و فرصت سجود است كه حق تعالي درباره آن فرمود: واسجد واقترب، يعني: به سجده درآي و نزديك آي، و از امثال اين اخبار و غير آن مستفاد مي شود كه بهترين افعال نماز، سجود است. بنابراين به درازا كشاندن و فروماندن در ياد حق به اخلاص و آگاهي بس نيكوست. بزرگي گفته: ركوع دعوي بندگي است و سجدتين دو گواه است بر آن. ديگري گفته: به قدر نيستي تو، هستي حق تو را جلوه گر مي گردد و تو ننگري كه در ركوع (سبحان ربي العظيم) گوئي و در سجود (سبحان ربي الاعلي) اگر تو نباشي او باشد و بس. تعالي و تقدس.



از هستي خويش تا تو غافل نشوي

هرگز به مراد خويش واصل نشوي



از بحر ظهور تا به ساحل نشوي

در مذهب اهل عشق كامل نشوي



و در اين معني مترجم گويد:



پاي بر سر خود نه، دوست را در آغوش آر

تا به كعبه وصلش، دوري تو يك گام است



و مستحب است كه چون سر از سجود بردارد، بر ران چپ نشيند و پشت قدم پاي راست بر شكم قدم پاي چپ بگذارد و در خاطر بگذراند كه بار خدايا، حق را بلند گردان و باطل را بميران! و اگر (زن) باشد بر كفل نشيند و زانوها را بالا برد و كف پاي ها را بر زمين نهد و چون قرار گيرد، تكبير گويد و استغفار



[ صفحه 57]



كند - و افضل آن است كه بگويد: (به متن از رديف 14 به بعد رجوع شود)

18- و اگر اقتصار بر استغفار كند و گويد: (در متن به رديف 19 رجوع شود)

19- نيز كافي است...

بعد از آن تكبير ديگر گويد، از براي سجود دوم - در حال جلوس - و پس از سر برداشتن از سجده نيز تكبير گويد و اندكي درنگ كند. اميرالمؤمنين علي (عليه السلام) را از تأويل [1] سجدتين پرسيدند، فرمود: سجده اولي كه سر بر زمين نهد، اشارت است به آن كه از خاك آفريده شده است و سر كه بر مي دارد، كنايت است به اين كه از زمين برآمده است و سجده ثانيه، تلويح به اين است كه باز به زمين بازگردد و به خاك شود و باز كه سر بر مي دارد، رمزي است به اين كه بار ديگر از خاك برآيد و برانگيخته گردد در روز رستاخيز (منها خلقناكم و فيها نعيدكم و منها نخرجكم تارة اخري) و چون سر از سجده برداشت در همان هنگام كه بر مي خيزد بگويد: (در متن به رديف 20 رجوع شود)

24- و اگر خواهد نيز بگويد: (به متن از رديف 25 رجوع شود)



25- راه آن را، به آن توان پيمود

بار او را، به او توان برداشت





[ صفحه 58]