رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم جمله اي دارد كه آن جمله را، هم شيعه و هم اهل تسنن روايت كرده اند و از مسلمات است. مي فرمايد:

«مَنْ اَخْلَصَ لِلّهِ اَرْبَعينَ صَباحاً جَرَتْ يَنابيعُ الْحِكْمَةِ مِنْ قَلْبِهِ عَلي لِسانِهِ». [1]

هر كس چهل شبانه روز، خود را براي خدا خالص كند؛ يعني چهل شبانه روز هيچ انگيزه اي در وجود او جز رضاي حق حاكم نباشد؛ حرف بزند براي رضاي خدا، سكوت كند براي رضاي خدا، نگاه كند و نگاهش را ببندد براي رضاي خدا، غذا بخورد براي خدا، بخوابد و بيدار شود براي خدا، يعني آن چنان برنامه اش را تنظيم كند و آن چنان روح خود را اصلاح كند كه اساسا جز براي خدا براي چيز ديگري كار نكند، يعني بشود ابراهيم خليل الله: «اِنَّ صَلوتي و نُسُكي و مَحْيايَ وَ مَماتي لِلّهِ رَبِّ



[ صفحه 262]



الْعالَمينَ». [2] نمازم، عبادتم و بلكه زندگي و مردنم، لله و براي اوست؛ آري، پيغمبر فرمود اگر كسي موفق شود چهل شبانه روز هوي و هوس را به كلي مرخص كند و در اين چهل شبانه روز جز براي خدا، كاري نكند و جز براي او زنده نباشد، چشمه هاي معرفت و حكمت از درونش مي جوشد و بر زبانش جاري مي شود. [3] .

حافظ با آن زبان رمزي شيرين خود، همين حديث را معني مي كند. مي گويد:



سحرگه رهروي در سرزميني

همي گفت اين معما با قريني



كه اي صوفي شراب آنگه شود صاف

كه در شيشه بماند اربعيني



باز پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود:

«لولا اَنَّ الشَّياطينَ يَحومونَ حَوْلَ قُلُوبِ بَني ادَمَ لَنَظَرُوا اِلي مَلَكوتِ السَّمواتِ». [4] .

«اگر نه اين است كه شياطين گرد دلهاي فرزندان آدم حركت مي كنند و غبار و تاريكي ايجاد مي كنند، بني آدم مي توانست با چشم دل، ملكوت را مشاهده كند». [5] .