نمي دانم اين كوته فكران، درباره قرصه هاي جويني كه علي عليه السلام و خاندانش انفاق كردند و سوره «هَلْ اَتي» در شأن آنان نازل شد چه فكري كرده اند؟ لابد در آنجا هم مي گويند آرد آن نانها از جو نبوده مثلا براده ي طلا بوده است!

نه، چنين نيست. اهميت عمل علي عليه السلام و خاندانش از جنبه ي مادي كه نظرهاي ما را جلب مي كند نيست؛ اهميت عمل آنان در اين است كه عملي پاك و صد در صد خالص براي خدا بوده است، در آن حد از اخلاص كه براي ما قابل تصور هم نيست، اخلاصي كه در ملكوت اعلي انعكاس يافته و عكس العمل تمجيد و تحسين به وجود آورده است.

به قول «شيخ فريدالدين عطار نيشابوري»:



گذشته زين جهان وصف سنانش

گذشته زآنجهان وصف سه نانش



اهميت عمل آنان در اين بوده است كه قرآن نقل كرده است:



[ صفحه 255]



«اِنَّما نُطْعِمُكُم لِوَجْهِ اللّهِ لانُريدُ مِنْكُم جَزاءً و لا شُكوراً». [1] .

«ما فقط به خاطر روي خدا به شما انفاق مي كنيم و پاداش يا تشكري از شما توقع نداريم».

اين زبان دل ايشان است كه خداي آگاه فاش نموده است؛ يعني آنها با آن ايثار و آن گذشت، از خدا جز خدا نمي خواستند.

اين كه قرآن كريم اعمال كافران را همچون سرابي پوچ و بي حقيقت دانسته است از اين جهت است كه اعمال آنان ظاهري آراسته و فريبنده دارد ولي چون براي هدفهاي پست مادي فردي انجام شده نه براي خدا، چهره ي ملكوتي ندارد.

«زبيده» زن «هارون الرشيد»، نهري در مكه جاري ساخته است كه از آن زمان تاكنون مورد استفاده زُوار بيت الله است. اين كار، ظاهري بسيار صالح دارد. همت زبيده اين نهر را از سنگلاخهاي بين طائف و مكه به سرزمين بي آب مكه جاري ساخت و قريب دوازده قرن است كه حجاج تفتيده دل تشنه لب از آن استفاده مي كنند.

از نظر چهره ملكي، كار بس عظيمي است؛ ولي از نظر ملكوتي چطور؟ آيا ملائكه هم مانند ما حساب مي كنند؟ آيا چشم آنان هم به حجم ظاهري اين خيريه خيره مي شود؟

نه، آنها طوري ديگر حساب مي كنند. آنان با مقياس الهي، ابعاد ديگر عمل را مي سنجند؛ حساب مي كنند كه زبيده پول اين كار را از كجا آورد؟ زبيده همسر يك مرد جبار ستمگر به نام هارون الرشيد بود كه بيت المال مسلمين را در اختيار داشت و هر طور هوس مي كرد عمل مي نمود. زبيده از خود ثروتي نداشت و مال خود را صرف عمل خير نكرد؛ مال مردم را صرف مردم كرد؛ تفاوتش با ساير زناني كه مقام او را داشته اند در اين جهت بود كه ديگران مال مردم را صرف شهوات شخصي مي كردند و او قسمتي از اين مال را صرف يك امر عام المنفعه كرد. تازه مقصود



[ صفحه 256]



زبيده از اين كار چه بوده است؟ آيا مي خواسته نامش در تاريخ بماند؟ يا واقعا رضاي خدا را در نظر داشته است، خدا مي داند و بس.

در اين حساب است كه گفته شده زبيده را در خواب ديدند و از او پرسيدند كه خدا با اين نهري كه جاري ساختي با تو چه كرد؟ جواب داد تمام ثوابهاي آن را به صاحبان اصلي پولها داد.