يك تفاوت اصيل در ميان قوانين الهي و قوانين بشري همين است كه قوانين الهي دو بعدي است و قوانين بشري يك بعدي. قوانين بشري به نظام روحي و تكامل معنوي فرد كاري ندارد. وقتي كه يك دولت براي مصالح كشور، اقدام به وضع ماليات مي كند، هدفش فقط بدست آوردن پول و تأمين هزينه ي كشور است. دولت نظري ندارد كه پرداخت كننده ماليات چه نيتي دارد؟ آيا با طيب خاطر و رضايت و از روي علاقمندي به دولت يا كشور ماليات مي دهد يا از روي ترس؟ هدف دولت تنها پول گرفتن است، حتي اگر پرداخت كننده در دلش فحش هم بدهد بازهم منظور دولت عملي شده است.

همچنين وقتي كه براي دفاع از كشور، سربازاني را به زير پرچم احضار مي كند به نيت سربازان كاري ندارد؛ او مي خواهد سرباز در ميدان جنگ با دشمن نبرد كند؛



[ صفحه 252]



براي دولت تفاوتي ندارد كه سرباز با رضا و ميل بجنگد يا از روي ترس از مسلسلي كه پشت سرش قرار دارد، نبردش خودنمايي باشد، به انگيزه حماسه ها و تعصبهاي احمقانه باشد، يا از براي دفاع از حق و حقيقت؟

ولي در قوانين الهي چنين نيست؛ در اين قوانين، ماليات و سربازي بطور مطلق خواسته نشده است، بلكه توأم با نيت خالص و قصد قربت خواسته شده است. اسلام عمل با روح مي خواهد نه عمل بي روح. لهذا اگر مسلماني زكات خود را بدهد ولي شائبه ريا در آن باشد پذيرفته نيست؛ اگر به جهاد برود ولي براي خودنمايي باشد قبول نيست. قانون الهي مي گويد سرباز اجباري به درد من نمي خورد، من سربازي مي خواهم كه روحا سرباز باشد، سربازي مي خواهم كه نداي: «اِن اللَّهَ اشْتري مِنَ الْمُؤمنينَ اَنفُسَهُمْ وَ اَموالَهُم بِاَنّ لَهُمُ الْجَنَّةَ» [1] را پذيرفته باشد و صميمانه به آن لبيك بگويد.

از رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم در روايت متواتر ميان شيعه و سني رسيده است كه:

«اِنَّماَ الاَعْمالُ بِالنّيّاتِ». [2] .

«همانا كارها وابسته به نيتهاست».

«لِكُلِّ امْرِءٍ مانَوي». [3] .

«براي هر كس همان است كه آن را قصد كرده است».

«لاعَمَلِ اِلاّ بِنيّةٍ». [4] .

«هيچ عملي بدون نيت پذيرفته نيست».

در حديثي به اين شكل روايت شده است:

«اِنَّمَا الْاَعْمال بِالنِيَةِ وَ اِنَّمَا ِلامْرِءٍ مانَوي، فَمَنْ كانَتْ هِجْرَتُهُ الي اللّهِ وَ رَسولِهِ فَهِجرَتُهُ اِلَي اللّهِ وَ رَسوُلِهِ، وَ مَن كانت هِجرتُه لِدُنيا يُصيبُها اَوْ امْرَأَةٍ يَتَزَوَّجُها فَهِجرَتُهُ اِلي مَا هاجَرَ اِليهِ». [5] .



[ صفحه 253]



«همانا اعمال، وابسته به نيت است؛ براي انسان همان است كه قصد كرده و هدف قرار داده است. هر كس بخاطر خدا و رسول هجرت كرده است، هجرتش به سوي خدا و رسول است؛ و هر كس به خاطر زني كه با او ازدواج كند و يا بخاطر ثروتي كه به چنگ آورد هجرت كرده است هجرتش به سوي همان خواهد بود».

امام صادق عليه السلام فرمود:

«كارتان را براي خدا قرار دهيد نه براي مردم، زيرا هر چه براي خداست براي خدا (به سوي خدا) است و هرچه براي مردم است به سوي خدا بالا نمي رود» [6] .