منظور عباداتي است كه واجب نيست ولي انجام داده مي شود. فرايض از يك نظر از نوافل مهمتر است به اين دليل كه فرائض واجبند و معلوم است كه درجه اي



[ صفحه 183]



بوده اند كه بشر بايد انجام بدهد ملاكات آن آن قدر مهم بوده كه به حد وجوب رسيده است. نوافل از نظر ملاكات در اين حد نيست اما يك چيزي در نوافل است كه در فرائض نيست و آن اين است كه فرائض به حكم اين كه واجبند و انسان اگر انجام ندهد معاقب مي شود بنابراين انجام مي دهد ولي نوافل را اگر هم انجام ندهد هيچ معاقب نيست ولي انجام مي دهد به همين دليل نوافل يك ارزش بالاتري دارند. مثلا فرض كنيد در عبادات بدني (مثلا نماز ظهر، عصر...) چون واجبند و تكليفند انسان آنها را انجام مي دهد ولي نوافل را با وجود اين كه واجب نيست انجام مي دهد و اين يك نوع لطافت روحي و علاقه خاص انسان را به عبادت نشان مي دهد. در عبادات مالي (مثل زكات، خمس...) نيز از اين نظر كه واجبند انسان انجام مي دهد البته خود اين كه واجب شده اند نشانگر اهميت آنهاست ولي انسان وقتي انفاق مي كند و انفاق كردن واجب نيست اينجاست كه يك ارزش بيشتري پيدا مي كند.

انسان كه از خداي متعال انتظار تفضل دارد نبايد به واجبات قناعت كند تو وقتي هيچ فضل نداري پس چگونه انتظار تفضل از خداي داري - من لايرحم لايرحم. [1] .