كسي از حضرت علي عليه السلام سؤال كرد:

چرا ما دو بار سجده مي كنيم؟ خوب، همينطور كه يك بار ركوع مي كنيم يكبار هم سجده بكنيم.

البته مي دانيد كه سجده يك خضوع بالاتر و خشوع بيشتري از ركوع است.

چون سجده اين است كه انسان آن عزيزترين عضوش را (عزيزترين عضو انسان سر است، آنجا كه مغز انسان قرار گرفته است و در سر هم عزيزترين نقطه پيشاني است) به علامت عبوديت روي پست ترين چيز يعني خاك مي گذارد، جبين بر



[ صفحه 176]



خاك مي سايد، اين طور در مقابل پروردگار اظهار كوچكي مي كند. گفت چرا ما در هر ركعت دو بار سجده مي كنيم، چه خصوصيتي در خاك است؟

اميرالمؤمنين اين آيه را خواند:

«مِنْها خَلَقْناكُمْ و فيها نُعيدُكُمْ و مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةٍ اُخْري». [1] .

اول كه سر بر سجده ميگذاري و برميداري يعني منها خلقناكم همه ي ما از خاك آفريده شده ايم، تمام اين پيكر ما ريشه اش خاك است، هر چه هستيم از خاك بوجود آمده ايم، دو مرتبه سرت را بخاك بگذار، يادت بيايد كه ميميري و باز به خاك برميگردي، دوباره سرت را از خاك بردار و يادت بيفتد كه يكبار ديگر از همين خاك محشور و مبعوث خواهي شد. [2] .