اولين مرحله اين است كه عبادت الهام بخش و تسلط بخش انسان بر نفس خويشتن است. به عبارت ديگر كمترين نشانه قبولي عمل انسان در نزد پروردگار اين است كه اولا بينشي نافذ پيدا مي كند، روشن و بيناي خود مي گردد. قرآن كريم مي فرمايد:



[ صفحه 146]



«اِنْ تَتَّقوا اللّهَ يَجْعَل لَكُمْ فُرقانا»

«اگر تقواي الهي را داشته باشيد، خداوند مايه تميزي براي شما قرار مي دهد».

و نيز مي فرمايد:

«وَ الّذينَ جاهَدُوا فينا لَنَهْدِيَنَّهُم سُبُلَنا»

«آنانكه در راه ما بكوشند، ما راههاي خويشرا به آنها مي نمايانيم».

و ثانيا آدمي بر نفس و قواي نفساني خويش غالب و قاهر مي گردد، اراده انسان در برابر خواهشهاي نفساني و حيواني نيرومند مي گردد، آدمي حاكم وجود خويش مي شود، مديريت لايقي نسبت به دائره وجود خودش كسب مي كند.

قرآن كريم درباره نماز مي فرمايد:

«اِنَّ الصَّلاةَ تَنْهي عَنِ الْفَحشاءِ وَ الْمُنكَر».

«محققاً نماز انسانرا از كارهاي زشت و ناپسند بازمي دارد».

درباره روزه مي فرمايد:

«كُتِبَ عَلَيكُم الصِّيامَ كَما كُتِب عَلَي الَّذينَ مِنْ قَبلِكم لَعلَّكم تَتَّقوُن».

«بر شما روزه نوشته شد، آنچنانكه بر امتان پيشين نوشته شد، بدان جهت كه باشد تقوا و نيروي خود نگهداري كسب كنند»

درباره هر دو عبادت مي فرمايد:

«يَا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنوُا اسْتَعينوُا بِالصَبْرِ وَ الصَّلوةِ»:

«اي اهل ايمان از نماز و از صبر (روزه) كمك بخواهيد و از اين دو منبع نيرو استمداد كنيد».

در اين مرحله از عبوديت آن چيزي كه نصيب انسان مي گردد اين است كه ضمن يك روشن بيني، خواهشها و تمايلات نفساني انسان مسخر وي مي گردد. به عبارت ديگر اولين اثر عبوديت، ربوبيت و ولايت بر نفس اماره است. [1] .



[ صفحه 147]