حقيقت اين است كه روح مذهب تشيع كه آن را از ساير مذاهب اسلامي ممتاز مي كند و بينش اسلامي خاص به پيروان خود مي دهد، ديد خاص اين مذهب درباره «انسان» است، از طرفي استعدادهاي انسان را بسي شگرف مي داند كه بدان اشاره شد و جهان انسان را هيچگاه از وجود انسان كامل كه همه استعدادهاي انساني در او به فعليت رسيده باشد خالي نمي داند و از طرف ديگر طبق بينش اين مذهب عبوديت يگانه وسيله وصول به مقامات انساني است و طي طريق عبوديت به صورت كامل و تمام، جز با عنايت معنوي و قافله سالاري انسان كامل كه ولي و حجت خدا است ميسر نيست. از اينرو اولياء اين مذهب گفته اند:

«بني الاسلام علي خمس: علي الصلوة و الزكوة و الصوم و الحج و الولاية و لم يناد بشي ء كما نودي بالولاية». [1] ، [2] .



[ صفحه 53]