مي فرمايد: نمازگزاران برتر، كه توفيق اقامه ي بهترين نمازها را دارند، در متن جامعه و در ميان مردم هستند؛ در حالي كه دوشادوش ديگران براي آبادي و عمران دارالاسلام، رفع نيازهاي امت اسلامي، تأمين معاش خود و اهل بيت خويش و نيز دستگيري از نيازمندان و محرومان، علم آموزي و مانند آن تلاش مي كنند. آنان ضمن اين كه مي كوشند جامه شان در گذر از پيچ و خم زندگي روزمره و مسائل و امور آن، به غبار دنيا و دنياخواهي- كه آفت معنويت و عبادت راستين است- آلوده نگردد؛ از گوشه گيري و انزوا به قصد عبادت و تهجد، كه سربار ديگران شدن را به بار مي آورد، نيز دوري مي جويند؛ چه مي دانند رهبانيت آن گونه كه ديگران به آن معتقدند، در شريعت آسماني اسلام، جايگاهي ندارد و انسان مؤمن مي بايست ضمن اجتناب از آن به عبادت واقعي كه كار و كوشش نيز جزئي مهم از آن است،



[ صفحه 109]



روي آورد و در اهميت كار و كوشش، همين بس كه فرموده اند «الكاد لعياله كالمجاهد في سبيل الله.» [1] .

حكايت

«يكي از ياران امام پنجم (ع) گويد: روزي از مدينه خارج شدم و حضرت باقر (ع) را ديدم كه عرق ريزان بر روي زميني زراعي به كار، مشغول است، با خود گفتم عجبا! مهتر و بزرگ قريش در اين هواي گرم و طاقت فرسا، در طلب دنيا است! پسنديده است او را نصيحت و موعظت كنم. پس به نزد حضرتش رفته، سلام كردم. نفس زنان و عرق ريزان، سلامم را پاسخ داد. گفتم خوب است فردي از بزرگان قريش با چنين حالي در طلب دنيا باشد؟! اگر در اين لحظه، مرگ شما فرا رسد، چه مي نماييد؟ فرمود: به خدا سوگند اگر در اين حال مرگم فرا رسد، به عبادت خداي تعالي بوده ام؛ چه به واسطه ي آن، خود را از نيازمند بودن به تو و مردم، بازداشته ام. [2] »

مي پرسم: نماز چگونه آدمي را به تلاش و پويايي برمي انگيزاند؟

مي فرمايد: با فراهم آوردن بهترين و كارآمدترين عرصه، جهت استعانت از درگاه خداوند متعال؛ چه مصلي در نماز و در مقام عظماي حضور، ابتدا با گفتن «اياك نعبد» بندگي و تذلل خود را در پيشگاه قدس ربوبي كه گردن تمامي گردنفرازان در برابر آن، خم است، يادآور مي شود و آن گاه با گفتن «اياك نستعين» از حضرتش (جل عظمة) ياري مي جويد؛ استعانت براي دستيابي به سعادت دارين و رستگاري جاويدان.



[ صفحه 110]



سپس مي فرمايد: نمازگزاران برتر، اگر چه همواره به تسبيح خداي متعال مي انديشند و كردارشان در حكم عبادت است، اما ساعات شبانه روز خويش را تقسيم مي كنند؛ بخشي براي عبادت- به معناي خاص- بخشي براي تحصيل مخارج زندگي و علم آموزي، بخشي براي مؤانست با اعضاي خانواده، بستگان و مؤمنين و بخشي براي ساير امور از قبيل توجه به شؤون زندگي اجتماعي، تفريح و ساير موارد.

- مهم ترين قصد و هدف آنان از اين تقسيم بندي چيست؟

- چند بعدي بودن شخصيت وجود آدمي؛ آن گونه كه پروردگار جهانيان، پسنديده و به آن امر فرموده است و نيز پرهيز از افراط ها و تفريط ها.