مي پرسم: اذان و اقامه در منظر نمازگزاران برتر، چيستند؟



[ صفحه 54]



مي فرمايد: دو چشمه سار نوراني و همواره جاري، بر كرانه ي اقيانوس نور؛ دو ايوان رفيع و پياپي براي پريدن و شهپر گشودن به سوي گلستان قرب ربوبي، دو فيروزه نشسته بر پيشاني كليد بهشت، دو فانوس آويخته از ستون دين، دو ابر گوهرافشان بر فراز بوستان ياد جانان، و ترنمي آسماني و بر لسان جاري كه حلول گاه وصال را، بشارت مي دهد و جسم و جان را به خراميدن آگاهانه و عارفانه بر فردوس حضور، ترغيب مي كند.

- مقصود مؤذن، از برآوردن بانگ اذان چيست؟

- تحصيل رضاي حضرت رب العالمين، از طريق آگاه ساختن اهل ايمان، نسبت به فرارسيدن وقت نماز و دعوت از آنان براي نائل شدن به زيارت الله (جل و جلاله).

- و مقصود مصلي اسوه از برآوردن بانگ اذان و اقامه؟

- تحصيل رضا حضرت دوست، از طريق آگاه ساختن خويشتن خويش، نسبت به حلول زمان عروج و دعوت از دل و جان براي لقاي جانان.

- استماع گلبانگ اذان، نماز انديشان اسوه را، به ياد چه مي اندازد؟

- سروش نماز، چه از فراز گلدسته ها آيد و چه از ژرفاي جان و مأذن لسان، آنان را به ياد روز قيامت مي اندازد.

- چگونه؟

- آنان به حقيقت اين سروش ملكوتي كه چونان نداي روز قيامت، دعوت به لطف ربوبي است، پي برده اند و اين را، مانند آن يافته اند.

- با اين حساب، جان آدمي را، دو مؤذن است: يكي مؤذن عام كه از فراز مأذنه بانگ، بر مي آورد و ديگري مؤذن خاص كه خود، در ژرفاي وجودش جاي گرفته است.



[ صفحه 55]



- آري؛ و خوشا به حال آنانكه گوش دلشان تشنه ي استماع آواز دلنشين هر دو است:



خوشا آن دل، كه از خود، بي خبر بي

ندونه در سفر، يا در حضر، بي



به كوه و، دشت و، صحرا، هم چو مجنون

پي ليلي، دوان، با چشم تر، بي [1] .



- گفتن اذان و اقامه براي نماز، چه فضائلي دارد؟

- فضيلت هاي بسيار، از جمله آن كه: دو رديف از فرشتگان خدا به گوينده ي آن، اقتدا كرده به نماز مي ايستند؛ چنان كه پشت سر آن پيرمرد مؤمن به صلاة ايستادند.

حكايت

مرحوم آيت الله حاج شيخ جواد انصاري همداني مي فرمودند: روزي وارد مسجدي شدم، ديدم پيرمردي، مشغول نماز است و دو صف از ملائكه پشت سر او اقتدا كرده اند و پيرمرد، اطلاعي نداشت، مي دانستم او براي نماز خود، اذان و اقامه گفته است؛ چون روايت داريم كسي كه براي نمازهاي واجب خود، اذان و اقامه بگويد، دو صف از ملائكه به او اقتدا مي كنند كه طول صف آنان از مشرق تا مغرب است و اگر يكي از آن ها را بگويد يك صف از ملائكه به او اقتدا مي كنند. [2] .

مي پرسم: اذان و اقامه ي نماز انديشان برتر، چه ويژگي منحصر به فردي



[ صفحه 56]



دارد؟

مي فرمايد: «آدمي در اذان و اقامه با گفتن «حي علي الفلاح»، «حي علي الصلوة» و «حي علي خيرالعمل»، خود و ديگران را به فلاح و رستگاري، اقامه ي نماز و نيكوترين اعمال فرا مي خواند كه لازمه ي تأثيرمند بودن اين امر، آن است كه آمر، خود، عامل باشد؛ يعني مانند نمازگزاران برتر باشد؛ هم آنان كه عامل به وصاياي نوراني اذان و اقامه اند و درجه ي تأثيرگذاري دعوتشان به مراتب بالاتر از فراخوان ديگران است.

- اگر كسي از عظمت اذان و اقامه پرسيد، چه بايد گفت؟

- در عظمت اين دو، همين بس كه از طريق وحي به پيامبر اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) تعليم داده شدند؛ ضمن آن كه در آغاز و پايان آن بهترين واژه ها- كه همانا كلمةالله است- قرار دارد و آدمي از اولين روز حيات با آن، مأنوس است؛ چه مستحب است در گوش راست نوزاد، اذان و در گوش چپ وي اقامه بخوانند و مصلي نيز پيش از نمازهاي يوميه، اذان و اقامه بگويد.

و در پايان مي پرسم: مراد عارفان الهي از «نماز بي اذان» چيست؟

- آدمي اگر خود را، در محضر قدس ربوبي بيابد و صبح و شام را با ياد حضرتش سپري كند، در واقع به نمازي دائمي ايستاد كه پاياني بر آن، مترتب نيست، تا آغازي ديگر و اذان و اقامه ي ديگري داشته باشد؛ البته اين امر كه از آن به عنوان نماز بي اذان، ياد شده، حالتي متعالي است و دروني و غير از نمازهايي است كه با اذان و اقامه به جا آورده مي شود.



دل بيگانه خو، ين خاكدان نيست

شب و روزش، ز دور آسمان نيست





[ صفحه 57]





تو خود، وقت قيام خويش، درياب

نماز عشق و مستي را، اذان نيست [3] .