غرض قدرداني از حالت سجده و قرار دادن اعضا بر خاك مذلت است. هر چه انسان بتواند سجده را بيشتر طول دهد، بهره ي بيشتري مي برد؛ همان طوري كه طريقه ي ائمه ي هدي عليهم السلام بوده است. حضرت صادق عليه السلام ذكر سجود را هفتاد مرتبه تكرار مي فرمود. و انسان سعي كند كه هر چه بيشتر رقت قلب و شكستگي دل برايش حاصل شود و اشكش جاري گردد.

حضرت صادق عليه السلام مي فرمايد: «به خدا سوگند! كسي كه حقيقت سجود را بياورد هر چند در عمرش يك مرتبه باشد، زيانكار نيست. و رستگار نشد كسي كه خلوت نمايد با پروردگارش در مثل چنين حالي مانند كسي كه با خودش نيرنگ نمايد و غافل و سرگرم باشد از فيوضات و مواعيد الهي كه براي سجده كنندگان است». [1] .



[ صفحه 110]



آري، حقيقت سجود، اظهار عجز و مذلت و افتقار در حضور پروردگار است اگر چه در مدت عمر يك دفعه باشد؛ زيرا عجز و مذلت - كه حقيقت سجود است - موجب آمرزش بنده است و اگر رحمت و مغفرت براي بنده حاصل نشود، اهل خسران و زيان است؛ لذا پس از آن مي فرمايد: «رستگار نشد كسي كه سجده ي حقيقي انجام نداد».

آنگاه مي فرمايد: «سجود كن با تواضع و مذلت براي خداوند، سجده كردن كسي كه دانسته است از خاكي پست كه خلق روي آن گام مي نهند، آفريده شده است و از نطفه اي كه همه آن را پليد مي شمارند». [2] .

پس از اتمام سجده سر را بردارد و بنشيند و زيادتي گناهان خود را ياد آورد كه چگونه بر اقدام در مخالفت خداوند عظيم جرأت نموده است و بترسد از اين كه اين گناهانش پاك نشده باشد و آثار و تبعات آن برايش بماند؛ لذا در مقام توبه و طلب آمرزش برآيد و از خداوند پوزش بجويد به دعايي كه در اين مورد رسيده است، [3] پس از آن بگويد: «استغفر الله ربي و اتوب اليه».

سپس تأكيد نمايد اظهار تواضع خودش را به سجده ي دوم.



[ صفحه 111]