پس از اين كه از گفتن (الرحمن الرحيم) رجا به رحمت واسعه ي



[ صفحه 97]



الهي پيدا شد و ترس و خشيت از عظمت و سطوت الهي به واسطه ي گفتن (مالك يوم الدين) حاصل گرديد، پس بايد انسان اظهار بندگي نمايد و با دل خاشع به عالم قدس و ربوبيت متوجه شود و بگويد: (اياك نعبد)؛ يعني تنها تو را مي پرستيم.

بايد از اين كه دروغگو باشد در گفتن اين آيه بترسد، مبادا شيطان و هواي نفس را عبادت مي كند آنگاه به زبان مي گويد: خدا را مي پرستم!

آنگاه عجز و فقر و احتياج خود را تصور نمايد و متوجه باشد كه حول و قوه اي براي غير خدا نيست لذا در كمك جستن از او بگويد: (و اياك نستعين) تنها از تو ياري مي جوييم در دوام پرستشت و در جميع مقاصد و حوايج، نه از غير تو.

پس اگر در حال شدت و گرفتاري، از غير حق تعالي ياري بجويد، به قسمي كه او را حقيقتا مؤثر بداند، دروغگو خواهد بود.