47 - از امام صادق عليه السلام منقول است كه فرمود: «يستجاب الدعاء في اربعة مواطن: في الوتر، و بعد الفجر و بعد الظهر و بعد المغرب»؛ يعني دعا در چهار مورد به استجابت مي رسد: در نماز وتر، پس از سپيده دم، پس از نماز ظهر و پس از نماز مغرب. [1] .

48 - در وصاياي ابوذر (عليه الرحمة) است كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم سؤال شد كدام قسمت شب برتر و افضل است؟ فرمود: «جوف الليل الغابر»؛ يعني ميانه ي شب تاريك. [2] .



[ صفحه 93]



49 - پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم در وصايايش به حضرت علي عليه السلام فرمود: «يا علي صل من الليل ولو قدر حلب شاة، و بالأسحار فادع، فان عند ذلك لا ترد دعوة، قال الله تبارك و تعالي: «و المستغفرين بالأسحار»، يعني اي علي! در شب نماز بخوان اگرچه به قدر دوشيدن گوسفندي باشد و در سحرها او را بخوان كه در آن هنگام هيچ دعايي رد نمي شود چنانچه خداوند (تبارك و تعالي) فرمود: «و المستغفرين بالأسحار». [3] .

50 - از عمر بن اذنيه نقل شده كه مي گويد از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مي فرمود: «ان في الليلة ساعة ما يوافق فيها عبد مؤمن يصلي و يدعو الله فيها الا استجاب له»؛ يعني در شب ساعتي است كه بنده ي مؤمن در آن ساعت توفيق نماز خواندن و دعا كردن نمي يابد، مگر اين كه خداوند دعايش را مستجاب مي گرداند. گفتم: خداوند شما را به راه راست بدارد، آن چه ساعتي است؟ فرمود: «اذا مضي نصف الليل و بقي السدس الأول من اول النصف الثاني»؛ يعني وقتي نصف شب گذشت و يك ششم اول از ابتداي نيمه دوم شب باقي ماند. [4] .

51 - محمد بن موسي بن متوكل از علي بن حسين سعدآبادي از احمد بن ابي عبدالله برقي از محمد بن احمد جاموراني از حسن بن علي بن ابي حمزه بطائني از مندل بن علي از أبي صباح كناني از امام صادق عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «ان الله عزوجل يحب من عباده المؤمنين كل دعاء، فعليكم بالدعاء في السحر الي طلوع الشمس فانها ساعة تفتح فيها أبواب السماء، و تهب الرياح، و تقسم فيها الأرزاق، و تقضي فيها الحوائج العظام»؛ يعني به درستي كه خداوند (عزوجل) هر دعايي را از بندگان مؤمنش دوست مي دارد، پس بر شما باد به دعا كردن در سحر تا طلوع خورشيد؛



[ صفحه 94]



زيرا در آن وقت، ساعتي است كه درهاي آسمان باز است، بادها وزيدن گرفته، روزي انسان ها در آن وقت تقسيم گشته و در آن ساعت، حاجت هاي بزرگ بندگان برآورده مي گردد. [5] .

52 - شيخ طوسي از پدرش از شيخ مفيد از محمد بن عمر جعابي از ابن عقده از محمد بن يوسف از محمد بن زياد از أبي أيوب خزاز از محمد ابن عبده نيشابوري نقل مي كند كه به امام صادق عليه السلام عرض شد مردم از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم روايت مي كنند كه ساعتي در شب است كه نيست بنده ي مؤمني كه او را در اين ساعت بخواند مگر اين كه دعايش را مستجاب گرداند؟ حضرت فرمود: بله (چنين ساعتي هست). عرض شد فدايت شوم آن ساعت چه وقتي از شب است؟ حضرت فرمود: «ما بين النصف الليل الي الثلث الباقي منه»؛ يعني ميان نصف شب تا يك سوم باقي مانده از آن. عرض شد آيا آن شب معيني است يا هر شب است؟ فرمود: «بل كل ليلة» يعني بلكه هر شب است. [6] .

53 - ابن أبي يعفور نقل مي كند كه از امام صادق عليه السلام پرسيدم: فدايت شوم مرا خبر دهيد كه كدام ساعت بنده به خدا نزديك تر است و خدا به او نزديك است. فرمود: «اذا قام في آخر الليل، و العيون هادئة، فيمشي الي وضوئه حتي يتوضؤ بأسبغ و ضوء ثم يجي ء حتي يقوم في مسجده فيوجه وجهه الي الله، و يصف قدميه، و يرفع صوته و يكبر و افتتح الصلاة فقرأ أجزاء و صلي ركعتين و قام ليعيد صلاته ناداه مناد من عنان السماء عن يمين العرش: ايها العبد المنادي ربه ان البر لينشر علي رأسك من عنان السماء، و الملائكة محيطة بك من لدن قدميك الي عنان السماء، و الله ينادي: عبدي لو تعلم من تناجي اذا ما انفتلت؟»؛ يعني چون آخر شب برخيزد در حالي كه چشم ها در خوابند، وضويي شاداب گرفته و در عبادتگاه خود بايستد و با حضور قلب و توجه دل به



[ صفحه 95]



خدا، تكبير نماز گفته و با تلاوت قسمت هايي از قرآن، دو ركعت نماز به جاي آورده و آنگاه برخيزد براي ادامه ي نماز، در اين موقع از سوي آسمان و از جانب عرش اين ندا برخيزد:اي بنده ي خدا خوان! الحال احسان و بر و خير از جانب اعلاي آسمان بر سرت در حال ريزش است و فرشتگان از كنار قدم هايت تا آسمان اطرافت را گرفته اند و خدا ندا مي كند: اي بنده ي من اگر بداني با كه در حال گفتگو و راز و نيازي، انفتال از خود نشان نمي دهي. راوي گويد گفتم: فرزند رسول خدا، قربانت شوم مقصود از «انفتال» چيست؟ امام در حالي كه صورت خود را به سمت پشت سر مي چرخانيد فرمود: «فذلك الانفتال»؛ يعني انفتال، اين است (كه صورت و بدنت را بر گرداني). [7] .

54 - آيه 98 سوره ي يوسف «سوف استغفر لكم ربي» اشاره به طلب بخشش حضرت يعقوب عليه السلام نسبت به خطاي فرزندانش (به چاه انداختن حضرت يوسف عليه السلام) دارد. امام صادق عليه السلام در تفسير اين آيه مي فرمايد: «أخرهم الي السحر»؛ يعني اين كه آن را تا سحر به تأخير انداخت (چون سحر وقت اجابت دعا است و قصد داشت از خداوند تبارك و تعالي در آن وقت ميمون براي آنها طلب استغفار كند.) [8] .