28 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «ان العبد اذا تخلي بسيده في جوف الليل المظلم و ناجاه أثبت الله النور في قلبه»؛ يعني هنگامي كه بنده اي در نيمه شب تيره خلوت



[ صفحه 84]



كرده، با خداوند مناجات مي كند، خدا قلب او را نوراني خواهد ساخت. [1] .

29 - زراره از امام صادق عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «صلاة الليل كفارة لما اجترح بالنهار»؛ يعني نماز شب كفاره اي است براي آنچه از گناهان در روز مرتكب شده است. [2] .

30 - موسي بن عيسي از امام يازدهم عليه السلام از پدرانش از امام صادق عليه السلام در معناي آيه ي «ان الحسنات يذهبن السيئات» كه آيه ي 114 سوره ي هود مي باشد، روايت كرده كه فرمود: «صلاة الليل تذهب بذنوب النهار»؛ يعني نماز شب، گناهان روز را از بين مي برد. [3] .

31 - محمد بن سنان از مفضل بن عمر از امام صادق عليه السلام از پدرانش عليهم السلام نقل مي كند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «ان الله جل جلاله أوحي الي الدنيا أن أتعبي من خدمك، و اخدمي من رفضك، و ان العبد اذا تخلي بسيده في جوف الليل المظلم و ناجاه، أثبت الله النور في قلبه، فاذا قال: يا رب يا رب ناداه الجليل - جل جلاله - لبيك عبدي، سلني أعطك و توكل علي اكفك، ثم يقول - جل جلاله - الملائكته: ملائكتي انظروا الي عبدي فقد تخلي في جوف هذا الليل المظلم، و البطالون لاهون و الغافلون نيام، أشهدوا أني قد غفرت له»؛ يعني خداوند (جل جلاله) به دنيا وحي فرمود كه: هر كه در خدمت تو باشد، او را به رنج و تعب بينداز و هر كه تو را رها كند، در خدمت وي باش و هرگاه كه بنده در دل شب تار، با آقاي خويش خلوت نموده و با او به راز و نياز بپردازد، خداوند نوري در دل وي جايگزين مي سازد. چون بگويد: يا رب! يا رب! خداوند جليل (جل جلاله) ندايش داده و فرمايد: لبيك اي بنده ي من! بخواه از من تا عطايت كنم. به من توكل نماي تا بسنده ات باشم، سپس خداوند به فرشتگان فرمايد: اي فرشتگان من! بنده ام را بنگريد در دل اين شب تيره با من خلوت كرده است؛ در حالي كه



[ صفحه 85]



بطالت پيشگان به لهو لعب مشغولند و غفلت زدگان در بستر خواب آرميده اند، اينك گواه من باشيد كه به طور حتم او را آمرزيدم. [4] .

32 - از امام صادق عليه السلام منقول است كه پيامبر صلي الله عليه و آله سلم فرمود: «يا علي ثلاث فرحات للمؤمن في الدنيا: لقي الأخوان، و الافطار من الصيام و المتهجد من آخر الليل» يعني سه چيز مايه شادماني مؤمن در دنيا است: ديدار با برادران مؤمن، افطار دادن به روزه داران و شب زنده داري در آخر شب. [5] .

33 - امام صادق عليه السلام از امام علي عليه السلام نقل مي كند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «صلاة الليل مرضاة الرب، و حب الملائكة، و سنة الأنبياء و نور المعرفة، و أصل الايمان، و راحة الأبدان، و كراهة الشيطان، و سلاح علي الاعداء، و اجابة للدعاء، و قبول الأعمال، و بركة في الرزق، و شفيع بين صاحبها و بين ملك الموت و سراج في قبره، و فراش تحت جنبه، و جواب مع منكر و نكير، و مونس و زائر في قبره الي يوم القيامة، فاذا كان يوم القيامة كانت الصلوة ظلا فوقه، و تاجا علي رأسه و لباسا علي بدنه، و نورا يسعي بين يديه، و سترا بينه و بين النار، و حجة للمؤمن بين يدي الله تعالي، و ثقلا في الميزان، و جوازا علي الصراط، و مفتاحا للجنة لأن الصلاة تكبير و تحميد و تسبيح و تمجيد و تقديس و تعظيم و قراءة و دعاء، و ان أفضل الأعمال كلها الصلاة لوقتها»؛ يعني نماز شب موجب خشنودي پروردگار است و سبب دوستي فرشتگان و روش پيامبران و نور معرفت و اصل ايمان و راحت و آسايش تن و كراهت شيطان است. و سلاحي است بر عليه دشمنان و موجب اجابت دعا مي شود و سبب پذيرفته شدن اعمال و بركت در روزي مي شود و شفاعت كننده اي بين صاحبش و



[ صفحه 86]



ملك الموت است و نوري در قبرش و بستري زير بدنش مي باشد و پاسخگوي منكر و نكير است و همدم و زيارت كننده وي در قبرش تا روز قيامت مي باشد و چون روز قيامت فرا رسد، نماز شب سايه اي مي شود بر بالاي سرش و تاجي بر سرش و لباسي بر بدنش و نوري است كه پيشاپيش وي را روشن مي دارد و پوشش و حجابي است بين او و آتش دوزخ و حجت و برهاني است براي مؤمن در پيشگاه خداوند تعالي و وزنه اي است در ميزان و مجوزي است براي عبور از صراط و كليدي است براي ورود به بهشت، چون نماز، تكبير، تحميد، تسبيح، تمجيد، تقديس، تعظيم، قرائت و دعا است و به درستي كه بهترين اعمال، نماز اول وقت است. [6] .

34 - آدم بن اسحاق از معاوية بن عمار از امام صادق عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «عليكم بصلاة الليل فانها سنة نبيكم، و دأب الصالحين قبلكم و مطردة الداء عن أجسادكم»؛ يعني بر شما باد به نماز شب، چون رويه پيغمبر شما و خوي مردان صالح پيش از شماست و باعث دوري امراض از بدن شما مي باشد. [7] .

35 - يعقوب بن يزيد از اسماعيل بن موسي از برادرش امام رضا عليه السلام از پدرش از جدش نقل مي كند كه از علي بن الحسين عليهماالسلام سؤال شد: چرا صورت نماز شب خوانان در بهترين حالت و زيباترين صورت است؟ فرمود: «لأنهم خلو بربهم فكساهم الله من نوره»؛ يعني چون آنها با خداي خود خلوت كرده اند، خداوند هم آنان را با نور خود مزين ساخته است. [8] .

36 - محمد بن احمد أشعري از عمر بن علي بن عمر از عمويش محمد بن عمر نقل مي كند كه شخصي به نزد امام صادق عليه السلام آمده به آن حضرت شكايت نمود بدان اندازه كه



[ صفحه 87]



اظهار گرسنگي كرد. امام صادق عليه السلام به وي فرمود: «يا هذا أتصلي بالليل»؛ يعني آيا نماز شب مي خواني؟ گفت بلي. پس آن حضرت روي مباركشان را به يكي از اصحابشان كرده و فرمودند: «كذب من زعم أنه يصلي بالليل و يجوع بالنهار، ان الله عزوجل ضمن بصلاة الليل قوت النهار»؛ يعني دروغ مي گويد آن كسي كه بگويد نماز شب مي خوانم و در روز گرسنه باشد؛ زيرا خداوند (عزوجل) در مقابل خواندن نماز شب ضامن روزي او شده است. [9] .

37 - از جابر بن عبدالله انصاري منقول است كه رسول اكرم صلي الله عليه و آله و سلم براي ما ايراد خطبه اي نموده و پس از حمد و ثناي پروردگار متعال خطاب به مردم فرمود: «عليكم بالصلوة، عليكم بالصلوة، فانها عمود دينكم، كابدوا الليل بالصلوة و اذكروا الله كثيرا يكفر سيئاتكم. انما مثل هذه الصلوات الخمس مثل نهر جار بين يدي باب أحدكم يغتسل منه في اليوم خمس اغتسالات فكما ينقي بدنه من الدرن بتواتر الغسل، فكذا ينقي من الذنوب مع مداومته الصلوة فلا يبقي من ذنوبه شي ء. ايها الناس ما من عبد الا و هو يضرب عليه بحزائم معقودة، فاذا ذهب ثلثا الليل و بقي ثلثه أتاه ملك فقال له: قم فاذكر الله فقد دنا الصبح.»؛ يعني اي مردم! ملازم نماز شب باشيد. ملازم نماز باشيد، چرا كه آن ستون دين تان است. دشواري هاي نماز در شب را تحمل كنيد و بسيار به ياد خدا باشيد تا گناهان تان را بپوشاند. همانا مثل اين نمازهاي پنجگانه همچون نهر آبي است كه از مقابل خانه يكي از شما در جريان باشد و او روزي پنج بار، خود را در آن نهر آب بشويد و لذا همچنان كه بدن او بر اثر شستشوهاي پي در پي، پاكيزه و عاري از چرك مي گردد، همچنين بر اثر مداومتش بر نماز از گناهان پاكيزه شده و از گناهانش چيزي نمي ماند. اي مردم! بنده اي نيست مگر اين كه با بندهايي محكم بسته مي شود. پس دو ثلث از شب كه



[ صفحه 88]



گذشت و ثلث آخرش باقي ماند، فرشته اي به سراغ وي مي آيد و مي گويد: برخيز و به ياد خدا باش كه صبح نزديك شد.

سپس فرمود: «فان هو تحرك و ذكر الله انحلت عنه عقده، و ان هو قام فتوضأ و دخل في الصلوة انحلت عنه العقد كلهن فيصبح حين يصبح قرير العين»؛ يعني اگر او تكان خورد و ذكر خدا را گفت بندي از بندهاي مشكلاتش باز مي گردد و اگر برخاست و وضو ساخت و به نماز ايستاد تمام بندها از وي گشوده مي گردد. تا اين كه داخل صبح مي شود در حالي كه همچون سفيدي چشم از مشكلات بيرون آمده و مسرور است. [10] .

38 - روايت شده از امام صادق عليه السلام كه «ان الرجل اذا قام يصلي أصبح طيب النفس و اذا نام حتي يصبح أصبح ثقيلا موصما»؛ يعني وقتي شخص برخاسته، نماز شب بخواند صبح مي كند در حالي كه شاداب است و اگر بخوابد صبح مي كند در حالي كه بسيار كسل و بي حال است. [11] .

39 - علي بن مهزيار از حماد بن عيسي از محمد بن يوسف از پدرش نقل مي كند كه مردي از امام باقر عليه السلام سؤالي نمود و من نزد وي بودم. آن شخص به امام گفت: فدايت شوم من مال زيادي دارم ولي فرزندي ندارم، چه كنم؟ فرمود: «نعم استغفر ربك سنة في آخر الليل مائة مرة، فان ضيعت ذلك بالليل فاقضه بالنهار، فان الله تقول استغفروا ربكم انه كان غفارا، يرسل السماء عليكم مدرارا، و يمددكم بأموال و بنين»؛ يعني بلي! پروردگارت را به مدت يك سال در آخر شب صد مرتبه استغفار گو و اگر در شب موفق به اين كار نشدي در روز آن را قضا كن، سپس آيات 10 تا 12 سوره ي نوح را تلاوت فرمود. [12] .



[ صفحه 89]