1 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «عليك بصلاة الليل ولو ركعة واحدة»؛ يعني بر شما باد به نماز شب اگر چه يك ركعت باشد. [1] .

2 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «ما زال جبرئيل يوحيني بقيام الليل حتي ظننت أن خيار امتي لن يناموا من الليل الا قليلا»؛ يعني هميشه جبرئيل مرا توصيه و سفارش به قيام شب و نماز در آن مي نمود و آن قدر در اين باره سفارش مي نمود كه گمان كردم خوبان



[ صفحه 78]



امتم، شب را نمي خوابند مگر اندكي. [2] .

3 - معاوية بن عمار نقل مي كند كه از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم ضمن وصايايش به علي عليه السلام فرمود: اي علي! تو را سفارش مي كنم درباره خودت به اعمال و صفاتي چند كه مداوم در انجام آنها بكوش. آنگاه فرمود: خداوندا، ياريش كن. تا آنجا كه فرمود: «يا علي! و عليك بصلاة الليل و عليك بصلاة الليل و عليك بصلوة الليل»؛ يعني اي علي! بر تو باد به خواندن نماز شب. [3] .

4 - امام صادق عليه السلام فرمود: ليس من شيعتنا من لم يصل صلاة الليل»؛ يعني شيعه ي ما نيست كسي كه نماز شب نخواند. [4] .

5 - محمد بن علي از حسن بن علي از سيف بن عميرة از عمرو بن شمر از جابر از امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه علي عليه السلام مي فرمود: «انا أهل البيت امرنا أن نطعم الطعام و نودي في النائبة و نصلي اذا نام الناس»؛ يعني به درستي كه ما اهل بيت امر شده ايم به اين كه اطعام طعام كنيم و در سختي هاي روزگار شكيبا باشيم و در آن هنگام كه مردم در خوابند نماز بگزاريم. [5] .

6 - پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «صلاة الليل نور»؛ يعني نماز شب نور است. [6] .

7 - در تفسير علي بن ابراهيم ذيل آيه شريفه 79 سوره أسراء، از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل شده كه فرمود: «سبب النور في القيامة الصلوة في جوف الليل»؛ يعني سبب نور در قيامت، نماز خواندن در دل شب است. [7] .

8 - در مجالس ابن شيخ از اسماعيل بن علي برادر دعبل خزاعي نقل شده كه امام



[ صفحه 79]



رضا عليه السلام به دعبل پيراهني از خز عطا كرد و بدو فرمود: «احتفظ بهذا القميص فقد صليت فيه ألف ليلة ألف ركعة، و ختمت فيه القرآن ألف ختمه»؛ يعني اين پيراهن را حفظ كن. زيرا با اين پيراهن، هزار شب، در هر شب هزار ركعت نماز خواندم و هزار بار قرآن ختم كردم. [8] .

9 - ابن منكدر به اسناد خويش از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم نقل مي كند كه فرمود: «خيركم من أطعم الطعام، و أفشي السلام، و صلي بالليل و الناس نيام»؛ يعني بهترين شما كسي است كه طعام بدهد و سلام واضح بگويد و در شب آن هنگام كه مردم در خوابند نماز بگزارد. [9] .

10 - ابن محبوب از ابان بن عثمان از بحرالسقاء نقل مي كند كه گفت شنيدم امام صادق عليه السلام مي فرمود: «ان من روح الله تعالي ثلاثه: التهجد بالليل، و افطار الصائم، و لقاء الأخوان»؛ يعني سه چيز از الطاف خداوند تبارك و تعالي است: نماز شب و شب زنده داري، افطار روزه دار و ديدار دوستان. [10] .

11 - ابن عباس نقل مي كند كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «أشراف امتي حملة القرآن و أصحاب الليل»؛ يعني: شريفان امت من، حاملان قرآن و ياران شب هستند. [11] .

12 - أبي حازم از سهل بن سعد نقل مي كند كه جبرئيل به حضور پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم آمد و گفت: «يا محمد! عش ما شئت فانك ميت و احبب من شئت فانك مفارقة و اعمل ما شئت فانك مجزي به، و اعلم أن شرف الرجل قيامه بالليل، و عزه استغناوه عن الناس»؛ يعني اي محمد! هر گونه مي خواهي زندگي كن، همانا تو خواهي مرد. هر كس را خواستي دوست بدار، همانا از او جدا خواهي شد. هر عمل خواستي انجام بده، پاداش آن



[ صفحه 80]



را خواهي ديد. آگاه باش كه شرافت مرد، عبادت او در شب است و عزت وي، بي نيازي جستن از مردم است. [12] .

13 - سعد بن طريف از امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «ثلاث درجات: افشاء السلام، اطعام الطعام و الصلوة بالليل و الناس نيام»؛ يعني سه چيز منزلت و مقام است: سلام دادن، غذا دادن و نماز خواندن در شب، در حالي كه مردم در خوابند. [13] .

14 - انس بن مالك نقل مي كند كه شنيدم رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمود: «ركعتان في جوف الليل أحب الي من الدنيا و ما فيها»؛ يعني دو ركعت نماز در دل شب براي من از دنيا و آنچه كه در آن است بهتر است. [14] .

15 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «أفضل الصلاة بعد الصلوة المكتوبة، الصلاة في جوف الليل»؛ يعني برترين نماز بعد از نماز واجب، نماز خواندن در دل شب است. [15] .

16 - محمد بن عيسي از ابن محبوب از عبدالله بن سنان نقل مي كند كه گفت از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مي فرمود: «ثلاثة هن فخر المؤمن و زينة في الدنيا و الأخرة: الصلاة في آخر الليل، و يأسه مما في أيدي الناس، و ولاية الامام من آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم»؛ يعني سه چيز مايه ي فخر مؤمن و زينت او در دنيا و آخرت است: نماز خواندن در دل شب، و بي اعتنايي به آنچه در دست مردم است و پذيرش ولايت امامي از اهل بيت پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم. [16] .

17 - از امام جعفر صادق عليه السلام روايت شده كه در توضيح آيه شريفه 46 از سوره مباركه كهف كه مي فرمايد: «المال و البنون زينة الحيوة الدنيا» فرمودند: «ان الثمان ركعات



[ صفحه 81]



يصليها العبد آخر الليل زينة الاخرة»؛ يعني هشت ركعت نمازي كه بنده در دل شب مي خواند زينت آخرت است. [17] .

18 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «اذا قام العبد من لذيذ مضجعه و النعاس في عينيه ليرضي ربه - جل و عز - بصلاة ليله، باهي الله به ملائكته، فقال: أما ترون عبدي هذا، قد قام من لذيذ مضجعه الي صلاة لم أفرضها عليه اشهدوا أني قد غفرت له»؛ يعني هنگامي كه انسان از بستر لذتبخش خود برمي خيزد، در حالي كه چشمانش خواب آلوده است براي اين كه با نماز شبش پروردگار خود را خشنود كند، خداوند در مقابل فرشتگانش به آن بنده مي نازد و مي فرمايد: آيا بنده ي مرا نمي بينيد كه از رختخواب گوارايش برخاسته است براي نمازي كه بر او واجب نكرده ام. گواه باشيد كه او را بخشودم. [18] .

19 - رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «و رجل قام من الليل وحده فسجد و نام و هو ساجد فيقول تعالي: «انظروا الي عبدي روحه عندي و جسده ساجد»؛ يعني پروردگار مباهات مي كند بر مردي كه شبانه بلند شود و به تنهايي نماز بخواند و سجده كند و در حال سجده به خواب رود. خداوند تعالي مي فرمايد: بنگريد بنده ي مرا كه روح او پيش من و تنش در سجده است.» [19] .

20 - حسن بن محبوب از جميل بن دراج از فضيل بن يسار از امام صادق عليه السلام نقل مي كند كه فرمود: «ان البيوت التي يصلي فيها بالليل بتلاوة القرآن، تضي لأهل السماء كما يضي ء نجوم السماء لأهل الأرض»؛ يعني خانه اي كه در آن نماز شب خوانده شود و تلاوت قرآن گردد. در نظر اهل آسمان نوراني است؛ چنان كه اهل زمين نورانيت ستارگان را مي بينند. [20] .



[ صفحه 82]



21 - محمد بن سليمان ديلمي از پدرش نقل مي كند كه گفت از امام صادق عليه السلام شنيدم كه مي فرمود: «الشتاء ربيع المؤمن يطول فيه ليله فيستعين به علي قيامه، و يقصر فيه نهاره فيستعين به علي صيامه»؛ يعني زمستان، بهار مؤمن است كه شب هايش طولاني است و در آن به قيام براي نماز شب مي پردازد و روزهايش كوتاه است و در آن روزه مي دارد. [21] .

22 - از امام حسن عسكري عليه السلام منقول است كه فرمود: «ان الوصول الي الله - عزوجل - سفر لا يدرك الا بامتطاء الليل»؛ يعني رسيدن و واصل گشتن به خداوند (عزوجل) سفري است كه جز با مركب شب، پيمودن راه و نيل به مقصد ممكن نيست. [22] .

23 - أعمش از عطيه عوفي از جابر بن عبدالله نقل مي كند كه گويد شنيدم كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم مي فرمود: «ما اتخذ الله ابراهيم خليلا الا لاطعامه الطعام، و صلاته بالليل و الناس نيام»؛ يعني خداوند حضرت ابراهيم عليه السلام را به مقام خليلي خويش برنگزيد مگر به خاطر دو چيز: اول اين كه [سعادتمندانه] مردم را اطعام مي كرد و ديگر آن كه شب، هنگامي كه مردم در خواب بودند، نماز مي خواند. [23] .

24 - وهب از ابن عباس روايت مي كند كه پيامبر خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: «من رزق صلاة الليل من عبد أو أمة: قام لله - عزوجل - مخلصا فتوضأ وضوءا سابقا و صلي الله - عزوجل - بنية صادقة، و قلب سليم و بدن خاشع، و عين دامعه جعل الله تبارك و تعالي خلفه تسعة صفوف من الملائكة في كل صف ما لا يحصي عددهم الا الله تعالي أحد طرفي كل صف في المشرق، و الآخر بالمغرب، قال: فاذا فرغ كتب له بعددهم درجات الخير»؛ يعني به بنده اي كه نماز شب نصيب او شده، هنگامي كه براي خداوند



[ صفحه 83]



بيدار شود و وضوي كاملي بگيرد و با نيت صادق و قلب سالم و بدن خاشع و چشم گريان براي خدا نماز بخواند، خداوند پشت سر او نه صف از فرشتگان را قرار مي دهد كه جز خدا كسي نمي تواند آنها را شمارش كند؛ يك طرف هر صف در مشرق و طرف ديگر در مغرب است، هنگامي كه او نماز را تمام كند خدا به تعداد آن فرشتگان براي او درجه و ثواب مي نويسد. [24] .

25 - از رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم روايت شده كه فرمود: «خياركم اولوا النهي»؛ يعني بهترين شما صاحبان عقل هستند. عرض شد: يا رسول الله! صاحبان عقل چه كساني هستند؟ فرمود: «المتهجدون بالليل و الناس نيام»؛ يعني كساني كه نماز شب مي گذارند در حالي كه مردم در خوابند. [25] .

26 - از امام باقر عليه السلام مروي است كه فرمود: «ان الله تبارك و تعالي يحب المداعب في الجماعة بلا رفث، المتوحد بالفكر، المتخلي بالصبر، الساهر بالصلوة»؛ يعني خداوند تبارك و تعالي شوخي و مزاح در جمع را دوست مي دارد ولي بدون هر گونه فحش و ناسزا و هم چنين تفكر در خلوت، و چشم گريان و شب زنده داري را دوست دارد. [26] .

27 - امام رضا عليه السلام فرمود: «رضوان الله، الصلاة بالليل»؛ يعني مايه ي رضايت الهي، نماز شب است. [27] .